Koniec kryzysu w naszym menu

– Jeżeli płace będą nadal rosnąć i poprawi się sytuacja na rynku pracy, to istnieje szansa, że po spadkach w latach 2011–2013 konsumpcja żywności w Polsce powróci w tym roku na ścieżkę wzrostu – mówi „Rz" Krystyna Świetlik z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ), autorka opublikowanego właśnie raportu na ten temat.

Mniejsza skłonność do zaciskania pasa będzie wspierać wzrost cen żywności, szczególnie w drugiej połowie 2014 r. Napędzać mogą go także zwyżki na globalnym rynku cen cukru i zbóż. Zdaniem Krystyny Świetlik ziarno może drożeć ze względu na niepewną sytuację na Ukrainie, która jest czołowym eksporterem pszenicy na świecie.

W grudniu 2014 r. ceny detaliczne żywności i napojów bezalkoholowych mogą być średnio o 2–2,5 proc. wyższe niż w grudniu 2013 r. – prognozuje IERiGŻ. Na koniec ubiegłego roku płaciliśmy za produkty spożywcze o 1,5 proc. więcej niż w grudniu 2012 r.

24,8 proc. wyniósł w 2013 r. udział żywności w wydatkach gospodarstw domowych według IERiGŻ

Z kolei mniejszego wzrostu niż przed rokiem – nie więcej niż o 1 proc. – spodziewa się Michał Koleśnikow, ekonomista Banku BGŻ. – Przewidzenie dynamiki cen grudzień do grudnia w takim roku jak ten, kiedy jest tyle niepewności, jest naprawdę trudne – zaznacza ekspert.

Oprócz konfliktu ukraińsko-rosyjskiego wpływ na ceny żywności może mieć w tym roku także afrykański pomór świń (ASF), którego pierwsze dwa ogniska wykryto w naszym kraju w lutym. Wcześniej choroba pojawiła się na Litwie, przez co Rosja, Białoruś i Kazachstan zamknęły swoje granice dla unijnego mięsa.

Embargo jest poważnym ciosem dla polskich firm, bo Rosja i Białoruś to kluczowe rynki zbytu naszej wieprzowiny. Problem jest tym większy że polskiej wieprzowiny nie chcą kupować także kraje azjatyckie, m.in. Chiny.

– Trudności z wywozem na Wschód mogą spowodować okresowe zwiększenie krajowej podaży i wyhamowanie dynamiki cen żywności – nie wyklucza Krystyna Świetlik.

ASF nie powinien odebrać nam natomiast apetytu na wieprzowinę. Jej spożycie na osobę powinno się zwiększyć w 2014 r. do 37 kg – szacuje IERiGŻ. W 2013 r. spadło do poziomu 36 kg z 39,2 kg rok wcześniej.

Kolejny rok z rzędu w górę powinno pójść spożycie drobiu, największego konkurenta wieprzowiny. Przeciętny Polak zje 27,5 kg tego mięsa, o 0,5 kg więcej niż rok wcześniej. IERiGŻ nie spodziewa się natomiast przełomu, jeżeli chodzi o popyt na wołowinę. Jej spożycie utrzyma się na niskim poziomie 1,5 kg per capita.

Tomasz Łączyński, prezes Zakładów Mięsnych Pekpol Ostrołęka, zwraca uwagę, że w Polsce zmieniają się nie tylko ilości kupowanego mięsa, ale także wymagania konsumentów. – Polacy zaczynają preferować produkty przetworzone, w małych opakowaniach, nadające się od razu do spożycia – zaznacza szef Pekpolu.

Ze 195 do 198 litrów zwiększy się w tym roku także przeciętne spożycie przetworów mleczarskich (w przeliczeniu na mleko).

– Początek roku jest dla nas udany, zwiększyliśmy sprzedaż o kilka procent – mówi Zbigniew Kalinowski, prezes Spółdzielni Mleczarskiej Piątnica.

Jednak, jak dodaje, aby zwiększać dziś przychody, nie wystarczy zdać się na koniunkturę. Konieczne są innowacyjne produkty oraz inwestycje. Piątnica wyda w tym roku na nowoczesny magazyn i linię do produkcji twarogów ok. 60 mln zł.

Po spadkach w ubiegłym roku, w tym roku powinna zwiększyć się konsumpcja warzyw i owoców. Ze 145 do 150 sztuk na osobę w górę pójdzie również przeciętne spożycie jajek – zakłada IERiGŻ.

Zużyjemy natomiast mniej cukru i produktów zbożowych. Wpływ na to będzie miał nie tylko wzrost cen, ale także zmiana nawyków żywieniowych. W polskich domach cukier coraz częściej zastępuje się słodzikami. Robimy także mniej dżemów i kompotów.

Z kolei popyt na przetwory zbożowe maleje, bo kupujemy mniej chleba i bułek.

– W 2014 r. spożycie pieczywa może spaść do 49,5 kg na osobę wobec ok. 50,5 kg w 2013 r. – szacuje Grzegorz Nowakowski, dyrektor Instytutu Polskie Pieczywo.

Na popularności stopniowo zyskuje natomiast makaron. A to sprawia, że jemy mniej ziemniaków. W tym roku na statystycznego Polaka przypadnie ich 100 kg wobec 102 kg rok wcześniej i 129 kg dekadę temu.

Tymczasem nawet jeżeli popyt na żywność wzrośnie, to i tak będziemy bardziej ostrożni niż przed kryzysem.

– Gospodarstwa domowe są dziś zdecydowanie bardziej wyważone w podejmowaniu decyzji konsumpcyjnych niż przed spowolnieniem gospodarczym – wskazuje Krystyna Świetlik. – Skłonność do konsumpcji będzie się odbudowywała dłużej niż przy poprzednich osłabieniach koniunktury, czyli w latach 2001–2003 czy 2008–2009 – dodaje.