Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, definiuje epidemię następująco: "wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienie zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących".
Stan epidemii na obszarze więcej niż jednego województwa ogłasza i odwołuje, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej, na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii ukazało się już w Dzienniku Ustaw pod poz. 491.
Czytaj też:
Premier: Stan epidemii nie oznacza przełożenia terminu wyborów
W czasie epidemii może być nałożony obowiązek szczepień lub poddania się określonym zabiegom, a także nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i środków transportu do walki z epidemią.
W rozporządzeniu można też ustanowić m.in. czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się, czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych, ograniczenia w funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy, a także obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych.
W przypadku wystąpienia stanu epidemii o charakterze i w rozmiarach przekraczających możliwości działania właściwych organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, strefy zagrożenia i rodzaj stosowanych na nim rozwiązań. Wśród nich są m.in:
- ograniczenia, obowiązki i nakazy
- czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców;
- czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;
- obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
- zakaz opuszczania miejsca kwarantanny;
- nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów;
- nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
- zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
- nakaz określonego sposobu przemieszczania się.
Podczas stanu epidemii nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych do zamówień na usługi, dostawy lub roboty budowlane udzielane w związku z zapobieganiem lub zwalczaniem epidemii.
Stan epidemii umożliwia także skierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii przez okres do 3 miesięcy w podmiocie leczniczym lub w innej jednostce organizacyjnej wskazanych w decyzji wojewody lub ministra zdrowia. Skierowania mogą dotyczyć pracowników podmiotów leczniczych, osób wykonujących zawody medyczne oraz osób, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych. Do takiej pracy mogą być jednak skierowane także inne osoby, jeżeli jest to uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii. Skierowanemu przysługuje zwrot kosztów przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia oraz wynagrodzenie zasadnicze w wysokości nie niższej niż 150 proc. przeciętnego wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego na danym stanowisku pracy w zakładzie wskazanym w tej decyzji lub w innym podobnym zakładzie, jeżeli w zakładzie wskazanym nie ma takiego stanowiska. Wynagrodzenie nie może być niższe niż dotychczas otrzymywane.
Od decyzji wojewody o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii można się odwołać, ale nie wstrzymuje to wykonania decyzji. Osobie skierowanej dotychczasowy pracodawca musi udzielić urlopu bezpłatnego na czas określony w decyzji. Nie może natomiast rozwiązać z nią stosunku pracy.
Skierowania na pewno nie dostaną:
- osoby, które nie ukończyły 18 lat bądź ukończyły 60 lat,
- kobiety w ciąży lub osoby wychowujące dzieci w wieku do 18 lat, w tym osoby wychowujące samotnie dzieci do lat 18,
- osoby, u których orzeczono częściową lub całkowitą niezdolność do pracy,
- inwalidzi i osoby z orzeczonymi chorobami przewlekłymi oraz
- osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe, posłowie i senatorowie.
