8 września 2015 r. wchodzi w życie nowelizacja prawa lotniczego. Wprowadza ona do jednego z przepisów tej ustawy z pozoru niewielką zmianę. Polega ona na zastąpieniu w art. 55 ust. 7 słowa „uzgodnienia" słowem „konsultacje". Konsekwencje są jednak bardzo poważne. A to dlatego, że gmina z pozycji gospodarza obszaru, na którym ma powstać lotnisko albo istniejące ma zostać rozbudowane, staje się jedynie obserwatorem.

Daleko idące skutki

– Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy należy do jej zadań własnych, co wprost wynika z przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – mówi Bernadeta Skóbel, radca prawny Związku Powiatów Polskich. – Wchodzące w życie przepisy powodują, że podmiot zakładający lotnisko użytku publicznego, a w wypadku lotnisk już istniejących zarządzający tym lotniskiem będzie uprawniony do ograniczenia władztwa gminy w zakresie kształtowania polityki przestrzennej. Co więcej, będzie mógł działać z pominięciem wytycznych określonych w art. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – dodaje.

Co więcej, zgodnie z tą nowelizacją gmina będzie zobowiązana do przyjęcia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zgodnego z zatwierdzonym planem generalnym lotniska.

– A skoro ustalenia miejscowego planu zagospodarowania kształtują, wraz z innymi przepisami, sposób wykonywania prawa własności nieruchomości, oznacza to, że o sposobie wykonywania tego prawa przez właścicieli nieruchomości będzie de facto decydował podmiot zakładający lotnisko – przekonuje Skóbel. – Bo przecież kompetencje gmin w zakresie stanowienia miejscowych planów zagospodarowania dla obszarów objętych planem generalnym lotniska będą miały w zasadzie charakter pozorny – wskazuje.

Co na to konstytucja

Co ciekawe, omawiana zmiana została dopisana do rządowego projektu ustawy w Sejmie. Nie była więc konsultowana z zainteresowanymi samorządami chociażby na forum Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

– To kolejny przykład, że ustawodawca wprowadza ważne dla gmin i ich mieszkańców zmiany w sposób uniemożliwiający samorządom ustosunkowanie się do nich – komentuje Leszek Świętalski, sekretarz generalny Związku Gmin Wiejskich RP. – Co więcej, pokazuje to, że w polskim prawodawstwie brak jest spójnej koncepcji, jak dbać o ład przestrzenny. Dla jednych inwestycji ustawodawca tworzy regulacje upraszczające procedury, a dla innych, pozwalających wytwarzać czystą, odnawialną energię (np. budowa farm wiatrowych), stawia się wyłącznie bariery pod płaszczykiem ochrony krajobrazu – dodaje.

Prawnicy mają też wątpliwości, czy omawiana zmiana została wprowadzona do nowelizacji zgodnie z konstytucją.

– Celem rządowego projektu nowelizacji prawa lotniczego było umożliwienie korzystania przez samoloty cywilne (krajowe i zagraniczne) z polskich lotnisk wojskowych, które nie są wpisane do rejestru lotnisk cywilnych – wskazuje Stanisław Bułajewski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. – A skoro tak, to mam wątpliwości, czy posłowie mogli do niego wprowadzać zmiany zasad uzgadniania planów generalnych lotnisk, bo to zagadnienie wykracza poza cel opracowanego przez rząd projektu.

Również w ocenie Piotra Chybalskiego, eksperta ds. legislacji w Biurze Analiz Sejmowych, wprowadzona do projektu w toku prac sejmowych zmiana art. 55 ust. 7 ustawy obarczona jest wadą konstytucyjną. – Jej materia nie pozostaje w związku z przedstawionym wcześniej zakresem projektu noweli prawa lotniczego zawartej w druku sejmowym nr 3228 – wskazuje Chybalski. – W projekcie nie przewiduje się bowiem modyfikacji zasad tworzenia lotnisk użytku publicznego, tj. lotnisk „otwartych dla wszystkich statków powietrznych w terminach i godzinach ustalonych przez zarządzających tym lotniskiem i podanych do publicznej wiadomości" – dodaje.

podstawa prawna: ustawa z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo lotnicze DzU z 24 sierpnia, poz. 1221

Cywilne samoloty na lotniska armii

Nowela prawa lotniczego umożliwi wykonywanie operacji lotniczych samolotów cywilnych na wojskowych lotniskach. Ma to być możliwe np. w razie realizacji zadań na potrzeby Sił Zbrojnych RP w zakresie przewozu ładunków. Wojsko wykorzysta cywilne samoloty także do przewozu żołnierzy, funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Biura Ochrony Rządu oraz pracowników wojska. Nowela pozwoli też wykorzystać armii cywilne samoloty do lotów międzynarodowych.

—ł.k