- Po wszczęciu postępowania na żądanie strony i zawiadomieniu jej o tym organ doszedł do wniosku, że żądanie strony ma cywilnoprawny charakter, w związku z czym sprawa ta nie może zostać załatwiona merytorycznie przez wydanie decyzji administracyjnej. Czy w takim przypadku organ może ograniczyć się do zwrócenia podania stronie?
Nie.
Obowiązki organu, do którego wpłynęło podanie, w sytuacji, gdy nie jest on kompetentny do załatwienia danej sprawy, określono w art. 65-66 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.). Taki organ powinien niezwłocznie przekazać podanie do właściwego organu, zawiadamiając o tym jednocześnie wnoszącego podanie (art. 65 § 1 k.p.a.). Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy, to organ, do którego wniesiono podanie, czyni przedmiotem rozpoznania sprawy należące do jego właściwości i równocześnie zawiadamia wnoszącego podanie, że w innych sprawach powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu (art. 66 § 1 k.p.a.).
Tylko w sytuacji, gdy podanie wniesiono do niewłaściwego organu, a właściwego organu nie można ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwy w sprawie jest sąd powszechny, organ, do którego wniesiono podanie, zwraca je wnoszącemu. Zwrot podania następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie (art. 66 § 3 k.p.a.).
W myśl art. 19 k.p.a. organy muszą przestrzegać z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. Wydanie decyzji przez niewłaściwy organ stanowiłoby podstawę do stwierdzenia jej nieważności (art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a.). W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 stycznia 2015 r. (sygn. II GSK 2059/13, LEX nr 1675541) zwrócono jednak uwagę, że wszczęcie postępowania administracyjnego powoduje, że organ powinien zakończyć to postępowanie w jeden ze sposobów przewidzianych w k.p.a. (por. art. 104-105 k.p.a.), a nie zwracać podanie stronie na podstawie art. 66 § 3 k.p.a.
Nie każde żądanie zgłoszone do organu powoduje wszczęcie postępowania. Po otrzymaniu wniosku organ powinien ocenić czy żądanie dotyczy sprawy indywidualnej i czy dopuszczalne jest jej rozstrzygnięcie w formie decyzji administracyjnej. Żądanie o charakterze cywilnoprawnym skierowane do organu nie wszczyna postępowania na podstawie art. 61 § 3 k.p.a. Jednak w sytuacji, gdy w wyniku wadliwej oceny przepisów o właściwości organ wszczął postępowanie, powinien zakończyć je wydając decyzję o umorzeniu postępowania (wyrok NSA z 6 września 2007 r., sygn. I OSK 1337/06, LEX nr 382248).
W myśl art. 105 § 1 k.p.a., gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części. Umorzenie jest orzeczeniem formalnym, kończącym postępowanie bez merytorycznego załatwienia sprawy. Art. 105 § 1 k.p.a. ma zastosowanie w sytuacjach, gdy w świetle prawa materialnego i ustalonego stanu faktycznego brak jest sprawy administracyjnej mogącej być przedmiotem postępowania (wyrok NSA z 21 września 2010 r., sygn. II OSK 1393/09, LEX nr 611777).
Bezprzedmiotowość zachodzi wtedy, gdy sprawa, która miała być załatwiona w drodze decyzji, albo nie miała charakteru sprawy administracyjnej jeszcze przed datą wszczęcia postępowania albo utraciła taki charakter w jego toku (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 5 lipca 2013 r., sygn. II SA/Kr 461/13, LEX nr 1343019). ?
—Anna Puszkarska, radca prawny
Podstawa prawna: art. 19, art. 65-66, art. 105 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego) (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1257 ze zm.
