- Wójt i rada chcą zmienić statut gminy, wprowadzając zapis o możliwości odbywania wspólnych sesji gminnych z radami innych gmin sąsiednich m.in. dla lepszej współpracy gminnej. Czy będzie to zgodne z prawem ?
Z wysokim prawdopodobieństwem proponowane zapisy mogą okazać się prawnie wadliwe. Wynika to z następujących okoliczności.
Z przepisów m.in. z konstytucji czy ustawy o samorządzie gminnym można wywieść, że każda gmina jest samodzielna, jednak nie oznacza to, że dozwolone prawnie będzie każde jej działanie. W tym zakresie przywołać można choćby art. 94 konstytucji, który stanowi, że organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa. Z kolei, jak wynika z art. 3 ustawy o samorządzie gminnym, gmina m.in. wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, posiada osobowość prawną, a jej samodzielność podlega ochronie sądowej. Na kanwie ww. regulacji warto wspomnieć, że w orzecznictwie akcentuje się wyraźnie konieczność wydawania aktów prawa miejscowego (takim jest m.in. statut gminy) - w granicach upoważnienia ustawowego. Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 28 kwietnia 2014 r. (sygn. akt I SA/Lu 107/14) podano: Akty prawa miejscowego stanowione przez organu jednostek samorządu terytorialnego mogą być wydawane wyłącznie na podstawie upoważnienia ustawowego i w graniach tego upoważnienia. Wadliwe są zatem zarówno akty, które zostały wydane bez wyraźnego upoważnienia ustawowego, jak i takie, które opierały się na upoważnieniu, ale wykroczyły poza jego granice.
W kontekście podanej problematyki warto przypomnieć, że zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym, do wyłącznej właściwości rady gminy należy uchwalanie statutu gminy. Warto odnotować stanowisko zawarte w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Wielkopolskiego z 5 marca 2012 r. (KN-I.4131.1.52.2012.8) gdzie zaakcentowano: Określona w art. 18 ust. 2 pkt 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym samodzielność rady gminy w zakresie kształtowania struktury organizacyjnej może być realizowana tylko i wyłącznie w granicach obowiązującego prawa, przez co regulacje statutowe nie mogą pozostawać w sprzeczności z zapisami aktów wyższego rzędu, w tym ustawy o samorządzie gminnym (art. 169 ust. 4 Konstytucji RP).
Sama ustawa zawiera również w wielu miejscach zapisy dotyczące regulacji statutowej. I tak, w art. 3 ust. 1 określono, że o ustroju gminy stanowi jej statut, w art. 18a ust. 5 wskazano, że zasady i tryb działania komisji rewizyjnej określa statut gminy. Z kolei, z art. 22 ustawy wynika, że organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy określa statut gminy, zaś w art. 37a postanowiono, że przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez prawa udziału w głosowaniu. Nadto, statut gminy określa uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy.
