Okres służby nie zawsze zwiększy staż pracy urzędnika

Ustalając uprawnienia np. do dodatku stażowego, nagrody jubileuszowej i innych uprawnień członków korpusu służby cywilnej oraz urzędników państwowych pracodawca do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do tych świadczeń zobowiązany jest wliczyć także inne okresy tzw. powszechne okresy zaliczalne wynikające z przepisów odrębnych, do których należą m.in. okresy służby czy to w wojsku czy w innych formacjach mundurowych. To, na jakich zasadach okres takiej służby będzie uwzględniany w stażu pracowniczym zależy od rodzaju formacji.

Decyduje kodeks pracy ...

Wymienione wyżej pragmatyki urzędnicze milczą jednak na temat zasad wliczania okresu służby do pracowniczego stażu pracy osób zatrudnionych na ich podstawie. Z art. 9 ustawy o służbie cywilnej wynika jednak, że w sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy kodeksu pracy i inne przepisy prawa pracy. Takiego odesłanie nie ma w ustawie o pracownikach urzędów państwowych. Mimo to w przypadku osób zatrudnionych na jej podstawie w kwestii tej znajdą zastosowanie przepisy kodeksu pracy. Przesądza o tym art. 5 kodeksu pracy (dalej kp). Zgodnie z nim, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami.

... poszczególne pragmatyki służbowe

Kodeks pracy nakazuje natomiast w kwestii tej kierować się przepisami poszczególnych pragmatyk służbowych. Zgodnie, bowiem z art. 301 kp poszczególne uprawnienia związane ze stosunkiem pracy osób powołanych do czynnej służby wojskowej i zwolnionych z tej służby normują przepisy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. I te przepisy określają, w jakim zakresie i na jakich zasadach okres czynnej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia. Podobnie jest w przypadku innych formacji mundurowych. W myśl regulującego to art. 302 kp, do okresu zatrudnienia wlicza się okres służby w: Policji, Urzędzie Ochrony Państwa (UOP), Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW), Agencji Wywiadu (AW), Służbie Kontrwywiadu Wojskowego (SKW), Służbie Wywiadu Wojskowego (SWW), Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (CBA), Biurze Ochrony Rządu (BOR), Służbie Ochrony Państwa (SOP), Służbie Więziennej (SW), Straży Granicznej (SG) i Państwowej Straży Pożarnej (PSW) w zakresie i na zasadach przewidzianych odrębnymi przepisami. Chodzi tu o poszczególne ustawy pragmatyczne określające prawa i obowiązki funkcjonariuszy danej służby.

Bez żadnych warunków

Przy czym zgodnie z większością wymienionych pragmatyk okres służby wlicza się do okresu zatrudnienia bez żadnych dodatkowych warunków wstępnych tzn. warunków uzależniających jego zaliczenie od podjęcia w określony w przepisach terminie pracy przez byłego funkcjonariusza. Stanowią one, bowiem tylko, że funkcjonariuszowi, który po zwolnieniu ze służby w określonej formacji podjął pracę, okres tej służby wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z prawa pracy. Tak jest w SG, ABW, AW, SOP, CBA, SWW i SKW >patrz tabela. Służba Więzienna kwestii tej nie reguluje. Co ciekawe, w poprzedniej ustawie dotyczącej tej służby taka regulacja była. Powstaje, więc pytanie czy jej pominiecie w nowej pragmatyce jest celowym działaniem ustawodawcy czy zwykłym przeoczeniem.

Za drugą opcją przemawiają dwa fakty: po pierwsze kodeks pracy nadal wymienia SW w art. 302, po drugie gdyby przyjąć, że okres tej służby nie jest uwzględniany w stażu pracowniczym, co do zasady SW byłaby jedyną formacją, którą dotykałyby takie ograniczenia. Byłaby, więc wyraźnie dyskryminowana.

Trzeba też pamiętać, że ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa straciła moc 26 czerwca 2002 r. na podstawie art.  234 ustawy o ABW i AW. Zachowując uprawnienia byłych funkcjonariuszy UOP, zgodnie z art. 222 ustawy z 26 czerwca 2002 r., okres służby w UOP wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z prawa pracy.

Policja i Straż Pożarna po staremu

Odrębne uregulowanie tej kwestii znajdziemy natomiast w ustawie o Policji (art. 80) i ustawie o Państwowej Staży Pożarnej (art. 70). Przynajmniej formalnie.

Powołane wyżej przepisy, stanowią, że policjantowi (strażakowi), który podjął pracę w ciągu roku od dnia zwolnienia ze służby, a jeżeli pełnił służbę przygotowawczą – w ciągu trzech miesięcy od tego dnia, okres służby wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z prawa pracy. Przepis ten nie ma zastosowania, jeżeli przepisy prawa pracy przewidują, że upływ okresów, o których mowa wyżej, nie stanowi przeszkody do korzystania przez pracownika z określonych świadczeń.

Ponadto, jeżeli policjant (strażak) nie może podjąć zatrudnienia w określonym wyżej czasie ze względu na chorobę powodującą niezdolność do pracy lub inwalidztwo, zachowuje uprawnienia określone w ust. 1 w razie podjęcia zatrudnienia w ciągu trzech miesięcy od dnia ustania niezdolności do pracy lub inwalidztwa.

Warto dodać, że podobne regulacje obowiązywały kiedyś też w innych służbach, które wprowadzały takie ograniczenia wzorując się niejako na rozwiązaniach policyjnych. Zostały one jednak w między czasie zmienione. Tak było np. w Straży Granicznej.

Pozorne różnice

Przepisy uzależniające uwzględnienie okresu służby w stażu pracowniczym od czasu podjęcia pracy przez byłego funkcjonariusza w czasach, gdy powstawały miały swoje uzasadnienie. Wprowadzały, bowiem korzystniejsze rozwiązania dotyczące zaliczanie okresów służby do okresów zatrudnienia niż niektóre ówczesne przepisy kodeksu pracy. Wraz z nowelizacją kodeksu pracy w 1996 roku straciły jednak na znaczeniu. Obecnie przepisy art. 80 ustawy o Policji i art. 70 ustawy o PSP uznać trzeba, zatem za archaiczne.

Niezależnie od tego cytowane wyżej ustawy zawierają przepis szczególny wyłączający wymóg podjęcia pracy w ciągu roku po zwolnieniu ze służby stałej (trzech miesięcy w przypadku zwolnienia ze służby przygotowawczej) umożlwiający korzystanie bez przeszkód z określonych uprawnień pracowniczych. Na jego podstawie ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli przepisy prawa pracy przewidują, że upływ wskazanych okresów, (w których powinno dojść do podjęcia pracy) nie stanowi przeszkody do korzystania przez pracownika z określonych świadczeń.

A tak jest w przypadku wszystkich uprawnień pracowniczych zależnych od stażu pracy wynikających z obu pragmatyk urzędniczych. Dlatego mimo innej treści przepisów w ustawie o Policji i ustawie o PSP zasady uwzględniania okresów służby w tych formacjach w stażu pracowniczym są takie same jak w przypadku innych formacji mundurowych. Oznacza to, że i one podlegają wliczeniu do tego stażu bez względu na to, kiedy byli funkcjonariusze tych formacji po zwolnienie się ze służby podejmą zatrudnienie.

Inne rozwiązania w tym zakresie obowiązują tylko przy wliczaniu do stażu pracy okresu czynnej służby wojskowej >patrz pytanie.

Karne wyłączenia

Większość pragmatyk służb mundurowych przewiduje jednak inne ograniczenia, uzależniając zaliczenie okresu służby do stażu pracowniczego od powodu rozwiązania z funkcjonariuszem stosunku służbowego. I tak okres służby nie będzie wliczał się byłemu policjantowi podejmującemu pracę np. w służbie cywilnej do okresu zatrudnienia, jeśli został on zwolniony ze służby w razie skazania prawomocnym wyrokiem sądu lub ukarania karą dyscyplinarną wydalenia ze służby. Identycznie będzie w przypadku byłego funkcjonariusz SG, zwolnionego ze służby z związku z wymierzeniem mu kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby czy skazania go prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe umyślne. Pozostałe pragmatyki, które regulują zasady wliczani stażu służby do stażu pracy swoich byłych funkcjonariuszy zawierają podobne obostrzenia. Wyjątek stanowi tu ustawa o CBA, która nie przewiduje, w tym zakresie żadnych ograniczeń.

Bez względu, zatem, z jakiego powodu stosunek służbowy funkcjonariusza CBA zostanie rozwiązany, jeśli podejmie on później pracę np. w administracji publicznej cały okres służby w tej formacji zostanie mu wliczony do stażu pracowniczego.

podstawa prawna: Ustawa z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1889 ze zm.)