Kolejną metodę znieczulenia odkryto w 1831 r. , gdy w medycznym świecie pojawił się chloroform. Skuteczność tej substancji potwierdzono dopiero 16 lat później, ale kolejne lata bardzo szybko przyniosły jej wielką popularność. To właśnie chloroformem uśpiono i znieczulono brytyjską królową Wiktorię, gdy wydawała na świat księcia Leopolda – w 1853 r.
W latach 40. XX w. również kurarę zastosowano kilkakrotnie jako środek przeciwbólowy lub znieczulający podczas operacji. To jednak był błąd, bo – jak w 1978 r. pisał Daniel C. Dennett – pacjenci po zabiegach zgłaszali odczuwanie pełnej intensywności bólu, którego nie byli w stanie zasygnalizować w trakcie operacji z racji na powodowaną przez kurarę niezdolność do poruszania się i mówienia, związaną z wiotczeniem mięśni.
Pierwszy polski anestezjolog
W Polsce medyczny przełom nastąpił w 1947 r., a dokładnie 1 grudnia 1947 r. To właśnie wtedy na sali operacyjnej po raz pierwszy zastosował kurarę doktor Stanisław Aleksander Pokrzywnicki, pierwszy polski wyszkolony anestezjolog, uczestnik walk Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, lekarz legendarnego Dywizjonu Poznańskiego 302, a następnie Polskiego Skrzydła Myśliwskiego oraz – a może przede wszystkim – uczeń sir Roberta Macintosha, urodzonego w Nowej Zelandii anestezjologa i pierwszego profesora anestezjologii, który nie był Amerykaninem.
Magazyn „Anestezjologia Intensywna Terapia" tak cytuje wrażenia chirurga, który operował z Pokrzywnickim, doktora Józefa Malinowskiego: „Od początku zadziwiał mnie przebieg operacji, szczególnie w momencie, gdy po otwarciu otrzewnej zobaczyłem jelita, które wyglądały jak porażone i nie utrudniały pracy chirurgowi. Jak zazwyczaj spojrzałem, co robi anestezjolog, przeraziłem się – chory nie oddychał, doktor Pokrzywnicki oddychał za niego! Spytał mnie spokojnie, czy jelita mi nie przeszkadzają, i poradził, bym kontynuował operację, a nie interesował się znieczuleniem; chirurg nie jest już za nie odpowiedzialny. Operacja wydawała mi się nadzwyczaj łatwa. Po raz pierwszy operowałem w takim komforcie".
W sumie, od 1 grudnia 1947 r. do 15 stycznia 1949 r. doktor Pokrzywnicki zastosował kurarę u 75 znieczulanych do operacji pacjentów, w tym także kobiet przygotowywanych do cesarskiego cięcia. Stwierdził przy tym, że zredukowanie dawek środków znieczulających na rzecz kurary sprzyjało szybszemu wybudzaniu się chorych. Za swoją pracę i obserwacje, jako pierwszemu w Polsce, przyznano mu stopień naukowy doktora nauk medycznych.
Światowe rewolucje medyczne
Radioterapia, terapia genowa, in vitro, tabletka antykoncepcyjna, przeszczepy narządów, antybiotyki, inkubatory czy insulina – to tylko niektóre z przełomowych odkryć medycznych ostatnich 100 lat. 11 marca Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła pandemię koronawirusa. Do tej pory na infekcję spowodowaną niebezpiecznym patogenem zapadło blisko 9 milionów ludzi na całym świecie, zmarło prawie pół miliona. I choć w wielu krajach sytuacja wyglądała na opanowaną, wszystko wskazuje na to, że zaczyna się druga fala zachorowań. WHO w niedzielę poinformowała, że ostatnia doba była rekordowa pod względem nowych zakażeń. Wykonane testy wykazały ich ponad 183 tys. Cały świat naukowy i medyczny bierze obecnie udział w wyścigu o to, kto najlepiej pozna właściwości wirusa wywołującego niebezpieczną chorobę Covid-19, kto wymyśli szczepionkę, a kto skuteczne lekarstwo. Czekamy z nadzieją, że już wkrótce będziemy mogli bez wątpliwości i dystansu spotykać się z przyjaciółmi i rodziną, spędzać czas w klubach i wyjeżdżać na wakacje. Można przypuszczać, że naukowcom w końcu uda się okiełznać wirusa. Tak samo, jak udało się opanować bakterie chorobotwórcze za pomocą antybiotyków, przeszczepiać narządy, prowadzić diagnostykę za pomocą promieni rentgenowskich czy leczyć nowotwory. Dzięki wynalezieniu medycznej insuliny 14-letni Leonard Thompson nie tylko wyszedł ze śpiączki cukrzycowej, ale też żył jeszcze kolejne 13 lat. Zabiło go w końcu zapalenie płuc, które i dziś dla wielu osób z chorobami współistniejącymi jest zabójcze. Obchodząca właśnie 100 lat istnienia „Rzeczpospolita" była świadkiem wielu przełomowych wydarzeń i odkryć z zakresu medycyny. W najbliższych tygodniach w ramach akcji specjalnej „Odkrycia medyczne stulecia" będziemy przypominać najważniejsze z nich.
