Niestety, odzwierciedla to nie tyle różnice w poziomie dochodów i oszczędności, ile w strukturze rynku nieruchomości. Większość polskich gospodarstw domowych (76,4 proc.) zamieszkuje we własnych nieruchomościach i to one stanowią główną część ich majątku . Tymczasem w Niemczech tylko 44,2 proc. rodzin dysponuje własnym mieszkaniem.
Gdy porówna się tylko przeciętną wartość aktywów finansowych gospodarstw domowych, Polska jest w ogonie UE. Statystyczna rodzina ma oszczędności (głównie w bankach) rzędu 8,6 tys. zł. Dla porównania, w strefie euro to 11,4 tys. euro (48,3 tys. zł). Z drugiej strony, nie jesteśmy też mocno zadłużeni. Połowa gospodarstw domowych ma zobowiązania mniejsze, niż 10 tys. zł (to 3 proc. majątku brutto). W strefie euro wskaźnik ten wynosi 21,5 tys. euro (91,1 tys. zł), czyli równowartość 15 proc. majątku brutto.
To jedne z wielu ciekawych wniosków, które NBP przedstawił w opublikowanym we wtorek raporcie „Zasobność gospodarstw domowych w Polsce". Opiera się on na badaniach ankietowych, które bank centralny przeprowadził wspólnie z Głównym Urzędem Statystycznym w 2014 r. To pierwsza tak szeroko zakrojona analiza stanu posiadania Polaków. Badania miały charakter pilotażowy, mają być powtarzane co dwa, trzy lata.
Owe 256,8 tys. zł to tzw. mediana rozkładu majątków, czyli środkowa wartość. Dokładnie połowa polskich gospodarstw domowych dysponuje majątkiem większym. W rzeczywistości jednak status materialny Polaków jest bardzo zróżnicowany (choć mniej, niż na Zachodzie). W posiadaniu 10 proc. najzamożniejszych gospodarstw domowych jest 37 proc. całego majątku netto Polaków. Aby zaliczać się do grona najbogatszych, trzeba dysponować aktywami o wartości 879 tys. zł netto.
Najbardziej majętne są gospodarstwa domowe, których główny żywiciel ma wyższe wykształcenie (przeciętnie blisko 343 tys. zł) albo prowadzi własną działalność gospodarczą (784 tys. zł). Większym majątkiem dysponują rodziny mieszkające na wsi (366 tys. zł), niż miejskie (207 tys. zł), a także pary z dziećmi (314 tys. zł) niż bezdzietne (247 tys. zł).
Dlaczego tematem majątków Polaków zainteresował się bank centralny? „Z punktu widzenia NBP kluczowe znaczenie ma możliwość wykorzystania tych danych do analiz stabilności systemu finansowego, związanych z sytuacją i decyzjami gospodarstw domowych" – czytamy w raporcie. Autorzy tłumaczą, że szczególnie duże znaczenie ma identyfikacja tych grup gospodarstw domowych, które są silnie zadłużone, a obsługa zadłużenia pochłania znaczną część ich bieżących dochodów. Jak dodają, dane z badania zasobności gospodarstw domowych pozwolą też lepiej analizować, jak reagują one na zmiany stóp procentowych.
Autorzy raportu zaznaczają, że majątek netto gospodarstw domowych nie może być utożsamiany z ich bogactwem, bo na to ostatnie składają się też m.in. oczekiwane dochody z tytułu emerytur i innych świadczeń społecznych. W krajach, które mają rozbudowany system zabezpieczenia społecznego, opłacany z podatków, mieszkańcy mają mniejszą skłonność do oszczędzania. Mogą więc dysponować mniejszymi majątkami, ale i tak być zamożniejsi dzięki usługom, które świadczy państwo.
