- W gminie planowana jest zmieniana uchwały w sprawie inkasa podatków lokalnych (od nieruchomości, rolnego i leśnego), polegająca na wprowadzeniu zapisu, że inkasenci będą nie tylko zobowiązani do pobierania podatków ale i odsetek od nich. Czy takie postanowienia będą prawidłowe?
Przedstawiony problem wymaga analizy w kontekście kilku aktów prawnych, bowiem nie ma regulacji prawnych, które w jednoznaczny sposób określałyby opisane wyżej kwestie. I tak, skoro mowa o podatkach, to przede wszystkim odnieść się należy do ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym oraz ustawy z 30 października 2002 r. o podatku leśnym. Z art. 6 ust. 12 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wynika, że rada gminy może zarządzać pobór podatku od nieruchomości od osób fizycznych w drodze inkasa oraz wyznaczać inkasentów i określać wysokość wynagrodzenia za inkaso. Zgodnie zaś z art. 6b ustawy o podatku rolnym, rada gminy może zarządzać pobór podatku rolnego od osób fizycznych w drodze inkasa oraz określać inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso. Podobnie w art. 6 ust. 8 ustawy o podatku leśnym postanowiono, że rada gminy, w drodze uchwały, może zarządzić pobór podatku leśnego od osób wymienionych w ust. 2 w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość wynagrodzenia za inkaso.
Z treści ww. przepisów wnioskować więc należy, że uprawniają one jedynie do poboru podatku w drodze inkasa. Jednak nie wynika z powyższego, że to uprawnienie rozciąga się również na prawo poboru odsetek od podatku. Taka koncepcja interpretacyjna wynika m.in. z uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie z 14 marca 2017 r. (Nr 53/2017). Podkreślono tam, że ww. regulacje prawne nie uprawniają do pobierania w drodze inkasa odsetek za zwłokę, a takie odsetki pobierane są od zaległości podatkowej, którą jest niezapłacony w terminie podatek. Takie założenie pozostaje zresztą w zgodzie z ogólną zasadą działania organów administracji – na podstawie i w granicach prawa, przy jednoczesnym niedozwolonym stosowaniu przez te organy – wykładni rozszerzającej czy celowościowej.
We wspomnianej wyżej uchwale zwrócono nadto uwagę na regulacje ustawy Ordynacja podatkowa. Odwołano się w tym zakresie do treści art. 6 i art. 9 tej ustawy. W tym kontekście zaakcentowano, że pojęcie podatku w art. 6 nie obejmuje odsetek. Natomiast art. 9 mówi wyraźnie, że inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Ustawodawca w obu ww. regulacjach odwołał się zatem do podatku, a nie do świadczeń ubocznych z nim związanych, w tym odsetek. Ostatecznie na mocy ww. uchwały stwierdzono nieważność zapisów zbliżonych zakresowo do tych, o których mowa w zapytaniu gminy. Podobny kierunek interpretacyjny wynika również z uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 21 maja 2013 r. (Nr 12/644/2013). Jakkolwiek przedmiotem oceny prawnej były zapisy uchwały w sprawie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, to także zakwestionowano możliwość pobierania przez inkasenta oprócz opłat zaległych, również odsetek.
Wniosek
Z dużym prawdopodobieństwem sugerowane przez gminę zapisy będą wadliwe prawnie. Może to więc skutkować orzeczeniem ich nieważności przez organ nadzoru - miejscową regionalną izbę obrachunkową. —Marcin Nagórek, radca prawny
