Ministerstwo Finansów chce ustanowić przepisy, które mają w praktyce wdrożyć wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 29 września 2015 r. (sygn. C-276/14). Trybunał podważył w nim częstą w Polsce praktykę oddzielnego rozliczania VAT przez różne jednostki organizacyjne tej samej gminy. W konsekwencji ma nastąpić centralizacja rozliczeń, a gmina stanie się prawnym sukcesorem dotychczasowych podatników VAT, jakim były gminy.
Według ogłoszonego w poniedziałek projektu przejęcie rozliczeń przez lokalną „centralę" (czyli wójta, burmistrza czy prezydenta miasta) ma nastąpić 1 stycznia 2017 r. Wówczas dotychczasowi podatnicy (np. gminne zakłady komunalne) zostaną automatycznie wykreśleni z rejestru podatników VAT. Może to jednak nastąpić wcześniej, jeśli dotychczasowi podatnicy VAT, będący jednostkami organizacyjnymi gminy, złożą stosowne oświadczenie w lokalnym urzędzie skarbowym. Będą mogły to zrobić w ciągu dwóch miesięcy od wejścia w życie ustawy (sama ustawa ma obowiązywać od 1 marca 2016 r.). Konkretna data powinna być początkiem okresu rozliczeniowego w VAT (a więc początkiem miesiąca lub kwartału).
Nowe przepisy mają rozwiązać kwestię kas fiskalnych używanych dotychczas przez gminne jednostki budżetowe. Takie kasy będą mogły działać bez ponownej fiskalizacji, czyli przypisania do gminnej „centrali" do końca 2018 r.
Ustawa ma zagwarantować samorządom, że nie będą musiały zwracać otrzymanych środków z funduszy unijnych. Wysokość tego wsparcia zależała bowiem m.in. od tego, czy do tzw. kosztów kwalifikowanych, ponoszonych przez gminy w realizacji projektów unijnych, wliczano VAT. Obowiązuje przy tym zasada, że ów podatek nie może być kosztem kwalifikowanym, jeśli beneficjent wsparcia ma prawo do odzyskania tego podatku według zwykłego mechanizmu obniżania podatku należnego o naliczony.
Jeśli zatem beneficjent odzyskuje VAT zarówno ze zwykłego mechanizmu, jak i ze środków unijnych, narusza tę zasadę i owe unijne środki na pokrycie tego podatku musi zwrócić. Według proponowanego rozwiązania taki zwrot nie będzie konieczny, jeśli VAT nie został przez gminną jednostkę budżetową odliczony według mechanizmu podatkowego, także w ramach korekt deklaracji. Dodatkowo gmina będzie musiała złożyć oświadczenie do urzędu skarbowego, że takiego odliczenia nie dokonała.
