O problemach cudzoziemców przebywających w Polsce i wyzwaniach z którymi będą musieli mierzyć się pracodawcy pisałem kilka dni temu w artykule "Skutki epidemii koronawirusa dla cudzoziemców - zleceniobiorców i gospodarki", który ukazał się na łamach Rzeczpospolitej. Głos w tej sprawie zabrały stowarzyszenia pracodawców, m.in. Pracodawcy RP oraz Business Center Club. Rząd opublikował projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Czy zdanie biznesu w zakresie zatrudnienia cudzoziemców zostało wysłuchane? Sprawdzamy propozycje rządu.

W odpowiedzi na postulaty przedsiębiorców, rząd zaproponował istotne zmiany w zakresie przedłużenia prawa pobytu cudzoziemców przebywających na terenie RP. Zakłada się, że jeżeli upływ terminu ważności zezwolenia na pobyt lub okresu bezwizowego przypadają w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemi, termin ten ulega przedłużeniu do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania odpowiednio stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

W praktyce cudzoziemiec będzie mógł przebywać w Polsce legalnie przez cały okres stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii oraz 30 dni po ich zakończeniu. W tym czasie będzie zwolniony z obowiązku złożenia nowego wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy oraz opuszczenia terenu RP, gdyby takiego wniosku nie zamierzał składać. Co istotne upływ termimu legalnego pobytu musi nastąpić w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii, nie w okresie 30 dni następujących bezpośrednio po ich odwołaniu.

Czytaj także: Co z legalnym pobytem cudzoziemców w trakcie pandemii

A co z prawem do pracy w tym okresie?

Proponowany przepis w szerszym kontekście wydłuża również prawo do pracy cudzoziemca w przypadku, gdy praca świadczona jest w oparciu o jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Praca świadczona przez cudzoziemca na warunkach wskazanych w wydanym zezwoleniu pozostaje legalna. W projekcie zabrakło jednak rozwiązań w zakresie przedłużenia zezwolenia na pracę czy oświadczenia o powierzeniu pracy. Rząd nie przedstawił rozwiązań dotyczących tej grupy cudzoziemców, co w konsekwencji blokuje pracodawcom możliwość przedłużenia im legalnej pracy.

W kontekście ważności wiz...

Analogicznie, wydłużeniu ulega również termin na złożenie wniosku o przedłużenie wizy Schengen („typ C") oraz wizy krajowej („typ D"), przy czym ustawa nie zmienia dość restrykcyjnych warunków, po spełnieniu których wojewoda wizę przedłuży, tj. m.in. gdy przemawia za tym ważny interes zawodowy lub osobisty cudzoziemca. Pod znakiem zapytania stoi wniosek, w którym jako uzasadnienie wskazano okoliczności pandemii, zważywszy że ruch wyjazdowy z Polski nie został ograniczony. Należy jednak wspomnieć że podróż do kraju ojczystego może okazać się dla cudzoziemca w praktyce niemożliwa. Wstrzymanie lotów z Polski skutecznie uniemożliwia przedostanie się krajów innych niż sąsiadujące z Polską. Należy zatem zatem założyć, że wniosek o przedłużenie wizy krajowej obywatela Gruzji czy Azerbejdżanu prawdopodbnie zasługiwałby na uwzględnienie. Z odmową może spotkać się wniosek obywatela Ukrainy czy Białorusi.

Kontynucja pracy w okresie przedłużonej wizy

Wyzwaniem może okazać się sytuacja, w której pracownik przebywa w Polsce na podstawie wizy krajowej i świadczy pracę w oparciu o tzw. tryb oświadczeniowy. W przypadku wygaśnięcia oświadczenia, niepodjęcie żadnych kroków po stronie pracownika nie wpłynie negatywnie na jego prawo pobytu. W innej sytuacji znajdzie się pracodawca. Niepodjęcie działań po jego stronie sprawi, że prawo do pracy cudzoziemca wygaśnie. Jedynym wyjściem z tej sytuacji byłoby złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę, jednak nie przed końcem ważności wydłużonej wizy, a przed końcem obowiązywania uprzednio uzyskanego oświadczenia. W przeciwnym razie może okazać się, że pomimo iż pobyt cudzoziemca będzie legalny, straci on prawo do pracy.

Okiem pracodawców

Należy ocenić, że kierunek zmian proponowany przez rząd jest właściwy. Projekt stanowi przede wszystkim ukłon w stronę samych cudzoziemców, którzy mogą czuć się zdezorientowani obrotem spraw. W projekcie ustawy zabrakło jednak możliwości wydłużenia zezwoleń na pracę oraz oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy. Propozycje ich wydłużenia z mocy prawa równie silnie wybrzmiewały w postulatach zgłaszanych przez organizacje pracodawców. Nie została również uwzględniona możliwości zmiany pracodawcy bez potrzeby przechodzenia wielomiesięcznych procedur legalizujących pracę. Stanowiłoby to odpowiedź na oczekiwania sektora rolnego, który wraz z nadejściem wiosny będzie pilnie potrzebował nowych pracowników, a którzy zrezygnują z przyjazdu ze względu na obowiązek odbycia kwarantanny. Rząd wykonał pierwszy, ważny krok. Umożliwił cudzoziemcom pozostanie w Polsce. Nie stanowi to jednak odpowiedzi na wszsytkie oczekiwania rynku pracy, który w najbliższych miesiącach będzie charakteryzował się wysoką podażą pracowników branży usługowej przy zwiększonym popycie na pracowników innych branż. Odpowiedzią na zmianę trendu może okazać wyłączne zagwarantowanie zwiększonej elastyczności przy zmianie stanowisk pracy oraz samych pracodawców.

- dr Michał Kacprzyk, radca prawny, szef działu Imigracji i Global Mobility w kancelarii Raczkowski.