Właściciel budynku chce sprawdzić, którędy ucieka ciepło w budynku ocieplonym z zewnątrz styropianem. Kiedy, o jakiej porze roku najlepiej zrobić badanie termowizyjne domu jednorodzinnego, aby sprawdzić stan ocieplenia? Czy teraz jest dobry czas?

Kamil Kiejna, prezes zarządu Polskiego Stowarzyszenia Producentów Styropianu (PSPS), wiceprezes zarządu Stowarzyszenia na rzecz Systemów Ociepleń (SSO), członek Rady Normalizacyjnej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (PKN): Termografia rzeczywiście jest jedną z metod sprawdzenia poprawności wykonania ocieplenia przegród zewnętrznych, na przykład ścian czy dachu. Co ważne, metoda ta pozwala bezinwazyjnie zlokalizować w szybki sposób miejsca, przez które przepływ strumienia ciepła jest szybszy, co oznacza, że w tych miejscach straty ciepła są większe, niżbyśmy sobie tego życzyli.

Podczas badania temperatura wewnątrz budynku powinna być wyższa niż temperatura jego otoczenia. Dlatego najlepszym terminem na przeprowadzenie termowizji jest czas okresu grzewczego, czyli pomiędzy jesienią i zimą a wczesną wiosną.

Norma dotycząca badań termowizyjnych zaleca ich przeprowadzenie przy różnicy temperatur minimum 10 stopni Kelwina. Jednak im większa ta różnica, tym lepiej widać miejsca przepuszczające ciepło.

Ile kosztuje takie badanie, kto może je wykonać?

Dzisiaj dostęp do podstawowych narzędzi pozwalających wykonać termogram jest zdecydowanie łatwiejszy niż jeszcze parę lat temu. Coraz częściej też inwestorzy lub ich inspektorzy nadzoru standardowo weryfikują w ten sposób pracę wykonawców.

W internecie można znaleźć wiele ogłoszeń osób, które dysponują sprzętem termowizyjnym. Prawidłowa ocena termogramu wiąże się jednak z tzw. reżimem jego wykonania, a – co ważniejsze – również z umiejętnością jego czytania. Nie wszystko, co „świeci" na termogramie, jest tzw. mostkiem termicznym. Dlatego tego typu analizy powinny być zlecane specjalistom mającym odpowiednią wiedzę.

Ceny, jakie można spotkać na rynku, są uzależnione od wielu czynników, takich jak złożoność bryły obiektu, jego wielkość, sposób użytkowania, zakres i liczba wykonanych termogramów. Oferty testów termowizyjnych mieszczą się w przedziale od kilkuset do kilku tysięcy złotych.

Czego należy oczekiwać od fachowca po wykonaniu badania?

Od zleceniobiorcy należy oczekiwać nie tylko wykonania badania, ale też poprawnej analizy termogramów, pozwalającej podjąć działania eliminujące zauważone nieszczelności. Termogram powinno uzupełniać zwykłe zdjęcie pokazujące dokładnie to samo miejsce.

Powinny być również pokazane temperatury konkretnych punktów, wskazujących na ucieczkę ciepła, ponieważ jest to niezbędne do przeprowadzenia rzeczowej analizy zjawisk fizycznych, które mogą w tym miejscu zachodzić.

Od czego zacząć prace związane z dociepleniem domu?

Myśląc o dociepleniu domu, w pierwszej kolejności należy przeprowadzić ocenę stanu technicznego ścian zewnętrznych budynku, a następnie wykonać ich analizę cieplno-wilgotnościową. Takie podejście pozwoli na dalszym etapie działań podejmować właściwe decyzje co do rozwiązań i metody docieplenia, a w konsekwencji – użytych materiałów i systemów. Najlepiej jednak powierzyć przeprowadzenie prac przygotowawczych specjalistom, którzy zaproponują konkretne rozwiązania, zgodnie z oczekiwaniami inwestora i obowiązującymi przepisami.

Specjalistom, czyli komu?

Chodzi o audytorów energetycznych, rzeczoznawców budowlanych i doradców technicznych firm, które produkują systemy ociepleń, projektantów.

Załóżmy, że w badaniu okazuje się, iż mostki termiczne są. Czy na styropian pokryty tynkiem można przyklejać kolejną warstwę nowego styropianu? Czy ścianę przykrytą styropianem i tynkiem można na wierzch docieplić wełną mineralną czy raczej kolejną warstwą styropianu?

Ocieplenia budynków stały się w Polsce powszechne w latach 90. Wiele ówczesnych realizacji dobrze zniosło upływ czasu i nadal odpowiednio chroni budynki przed stratami ciepła, wymagając jedynie standardowej konserwacji. Jednak część obiektów wymaga interwencji. Przyczyny mogą być różne, np. niższa niż obecnie jakość materiałów czy zastosowanie rozwiązań, które w świetle aktualnie obowiązujących wymagań izolacyjności termicznej ścian zewnętrznych, ze względu na grubość termoizolacji, są niewystarczające.

Czasem ujawniają się usterki spowodowane przez błędy popełnione podczas montażu ocieplenia. Pamiętajmy, że ekipom wykonawczym początkowo brakowało specjalistycznej wiedzy, a zwłaszcza doświadczenia. Nierzadko też do decyzji o renowacji ocieplonej fasady skłaniają względy estetyczne.

W takiej sytuacji są dwa wyjścia. Można usunąć stare ocieplenie, ponosząc koszty jego demontażu i utylizacji, a następnie zainstalować nowe, przygotowawszy odpowiednio ściany. Można też dołożyć kolejną warstwę ocieplenia na już istniejącym.

Od czego zależy decyzja?

Od stanu technicznego pierwotnego ocieplenia, czy „udźwignie" nową warstwę. Trzeba zatem zlecić specjaliście, np. projektantowi, rzeczoznawcy, ekspertyzę, która określi możliwe działania. Fachowiec zapozna się z dostępną dokumentacją, a następnie oceni istniejące ocieplenie. Potrzebne będą tzw. odkrywki. Oznacza to, że od ściany należy oderwać fragmenty ocieplenia, nawet jeśli na elewacji nie widać żadnych uszkodzeń. To jedyny sposób sprawdzenia stanu podłoża i grubości termoizolacji.

Zainstalowanie nowej warstwy ocieplenia na dotychczasowym możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy ta ocena jest zadowalająca. Bez ekspertyzy technicznej, na własną rękę, nie wolno podejmować żadnych prac.

Na co trzeba zwrócić szczególną uwagę?

Przy docieplaniu nową warstwą obowiązuje wiele rygorów. Należy zastosować system ociepleń, który jest dopuszczony do wykorzystania jako drugi układ termoizolacyjny. Jeśli pierwotna termoizolacja jest ze styropianu, druga warstwa również musi być z niego wykonana.

Obowiązkowe jest mechaniczne zamocowanie nowego ocieplenia, nie wystarczy tylko przyklejenie płyt. Trzeba poza tym użyć więcej łączników mechanicznych niż przy instalacji typowych ociepleń i muszą być one dłuższe niż standardowo, ponieważ powinny przejść przez wszystkie warstwy nowego i starego ocieplenia oraz dobrze zakotwić się w podłożu.

Cenne wskazówki na temat zasad wtórnego ocieplenia zawiera poradnik „Ocieplenia na ocieplenia" dostępny na stronie Stowarzyszenia na rzecz Systemów Ociepleń.

Czy ma sens okładanie domu 5-centymetrową warstwą styropianu? Panuje opinia, że lepiej tak, niż zostawić gołe mury...

Każde ocieplenie, nawet 5-centymetrową warstwą styropianu, zmniejsza koszty ogrzewania budynku. Należy jednak pamiętać, że udział rdzenia styropianowego w ogólnych kosztach wykonania ocieplenia ścian – pozostałe komponenty systemu ociepleń oraz robocizna – jest najmniejszy i wynosi około 10–15 proc. Stanowi to tylko 2 proc. wszystkich kosztów budowy.

Warto zatem rozważyć zwiększenie grubości płyt styropianowych lub skorzystanie z oferty nowoczesnych styropianów szarych o znacznie lepszych parametrach izolacyjności cieplnej. Dodatkowy koszt zakupu takiego styropianu będzie niewielki, natomiast obniżenie wydatków na ogrzewanie, podczas wieloletniej eksploatacji budynku, znacząco większe.

>Jaka jest optymalna warstwa ocieplenia dla ścian, jaka dla podłóg, a jaka dla poddaszy: patrz zestawienie obok

Warto wiedzieć

Po czym poznać, że styropian rzeczywiście jest dobrej jakości, że będzie chronił ściany przed utratą ciepła:

? Wybierając styropian do ocieplania ścian, trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na współczynnik przewodzenia ciepła lambda. To on decyduje o właściwościach termicznych każdego materiału do termoizolacji. Im niższa wartość lambdy, tym lepsza ochrona przed ucieczką ciepła z budynku.

? Na etykiecie styropianu warto znaleźć wartość tzw. lambdy deklarowanej, ponieważ inne stosowane na paczkach określenia tego parametru mają przede wszystkim charakter marketingowy i mogą wprowadzać w błąd co do rzeczywistych cech wyrobu. Do ocieplenia ścian zewnętrznych zaleca się styropian ze współczynnikiem nie wyższym niż 0,040 W/mK.

? Dla styropianu na fasady (w systemach ociepleń), oprócz współczynnika przewodzenia ciepła, kluczowa jest też wytrzymałość na rozciąganie (TR). Nie powinna być niższa niż 80 kPa.

? Przy izolacji styropianem fundamentów, podłóg czy dachów istotny jest natomiast parametr naprężeń ściskających przy 10-procentowym odkształceniu CS(10). W przypadku typowych podłóg wystarczą płyty z CS(10) na poziomie 80 kPa. Bardziej obciążone podłogi, takie jak garażowe, wymagają montażu płyt o zwiększonej odporności, np. z CS (10) 150 czy 200 kPa.

? Z kolei grubość płyt jest sprawą względną. Nie zawsze grubsza warstwa styropianu wiąże się z lepszą ochroną cieplną. Dla przykładu: biały styropian o ?lambdzie=0,040 W/mK i grubości 15 cm posiada podobną izolacyjność jak warstwa styropianu szarego o ?lambdzie=0,031 w/mK o grubości 12 cm. Płyty styropianowe o szarym zabarwieniu izolują lepiej, ponieważ do ich produkcji stosuje się polistyren spienialny z dodatkami uszlachetniającymi, takimi jak grafit, sadza lub związki aluminium. Efektem tego jest znaczne obniżenie współczynnika przewodzenia ciepła w porównaniu ze standardowym styropianem.

? Informacje o właściwościach technicznych wyrobu znajdują się na jego etykiecie. Przed zakupem styropianu konsument może samodzielnie sprawdzić, na ile są one prawdziwe. Wystarczy zważyć paczkę płyt.

? Jakość styropianu jest ściśle związana z jego gęstością, czyli wagą jednego metra sześciennego. Na cechy techniczne styropianu wpływa między innymi odpowiednie upakowanie granulek polistyrenu, z których zbudowana jest płyta styropianowa.

? Większy wsad surowca użyty do produkcji styropianu przekłada się z reguły na wyższą izolacyjność i wytrzymałość płyt. Jeśli styropian jest lżejszy niż zalecane przez specjalistów minimum, może to oznaczać, że jego jakość jest wątpliwa.

? Minimalne wagi różnych odmian białego i szarego styropianu można sprawdzić na stronie www.gwarantowanystyropian.pl. Np. metr sześcienny szarego styropianu do ocieplania elewacji o wartości lambda 0,033 W/mK powinien ważyć nie mniej niż 12 kg, a typowa paczka tego produktu o objętości 0,3 m sześc. – co najmniej 3,6 kg.

? Spełnienie kryterium wagi odpowiedniej dla określonego rodzaju styropianu z reguły potwierdza zgodność jego parametrów z deklaracją producenta. Oczywiście całkowitą pewność co do takiej zgodności mogą dać pełne badania laboratoryjne wyrobu, jednak przeciętnemu konsumentowi już sam wynik ważenia pozwala się zorientować co do jakości nabywanego produktu.

—Źródło: PSPS