Uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego może zablokować realizację niejednej inwestycji. Zmaleć może też wartość nieruchomości.
Warto wtedy sięgnąć po art. 36 i 37 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Przewidują one, że właściciel albo użytkownik wieczysty może zażądać od gminy odszkodowania albo wykupienia nieruchomości. Pod warunkiem jednak, że na skutek uchwalenia planu (lub jego zmiany) korzystanie z jego nieruchomości (lub jej części) w dotychczasowy sposób (lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem) stało się niemożliwe. Podobne roszczenia przysługują także, gdy korzystanie z nieruchomości zostało w istotny sposób ograniczone. Przykładowo: obok działki będzie biegła trasa szybkiego ruchu i dojazd do działki zostanie znacznie ograniczony, na atrakcyjności straci też sklep, który się na niej znajduje.
Sam właściciel (użytkownik wieczysty) podejmuje decyzję, z jakiego roszczenia skorzystać. Jeżeli wybierze odszkodowanie, to pieniądze otrzyma za rzeczywiście poniesione szkody, a nie za utracone korzyści. Gmina może też zaoferować inną nieruchomość. Jeżeli jej oferta zostanie przyjęta, to właściciel (użytkownik wieczysty) nie może żądać jeszcze dodatkowo odszkodowania. Przepisy dają samorządowi sześć miesięcy na podjęcie kroków w kierunku realizacji roszczeń właściciela (użytkownika), chyba że strony umówią się inaczej. Można też żądać od gminy odszkodowania równego obniżonej wartości nieruchomości.
W takiej sytuacji znalazła się mieszkanka Poznania. Domagała się od miasta 2,2 mln zł. Była ona użytkownikiem wieczystym nieruchomości oraz właścicielką budynku o powierzchni użytkowej 1254 mkw., który wynajmowała na cele usługowo-handlowe. W 2010 r. wszedł w życie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który objął jej nieruchomość. Okazało się, że znajduje się ona na terenie przeznaczonym pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną lub usługi podstawowe, czyli towarzyszące funkcji mieszkaniowej.
Plan wprowadził zakaz lokalizacji na tym terenie obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 100 mkw.
