Rz: Kilka dni temu Zgierz zawarł umowę z prywatną firmą, która będzie termomodernizowała budynki w mieście. Nie byłoby w tym nic zaskakującego, gdyby nie to, że jest to przedsięwzięcie tego typu, ale w ramach PPP. Na czym polega wyjątkowość tego projektu?

Rafał Cieślak, Kancelaria Doradztwa Gospodarczego Cieślak & Kordasiewicz: Projekt jest wyjątkowy z kilku powodów. Po pierwsze, jest to dziś największy w Polsce projekt partnerstwa publiczno-prywatnego w segmencie efektywności energetycznej. Wartość umowy wynosi bowiem 56,5 mln zł, a przedsięwzięcie obejmie modernizację 24 obiektów oświatowych.

Po drugie, to pierwsza umowa o PPP w województwie łódzkim, które do tej pory odstawało znacznie od pozostałych regionów kraju, jeżeli chodzi o stosowanie tej nowoczesnej formuły realizacji zadań publicznych.

Po trzecie, projekt jest pierwszym w Polsce hybrydowym PPP. Zgierz może się zatem pochwalić naprawdę wyjątkową inwestycją.

Co to znaczy projekt hybrydowy w ramach PPP?

No właśnie: hybrydowy projekt PPP to przedsięwzięcie PPP dofinansowane ze środków europejskich. Struktura prawno-finansowa przedsięwzięcia jest zatem bardzo złożona.

Podmiot publiczny – w tym przypadku miasto Zgierz – będzie finansował projekt ze środków unijnych, jakie pozyska w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2014–2020. Będzie to kwota ponad 35 mln zł. W pozostałym zakresie inwestycja zostanie sfinansowana przez partnera prywatnego.

Cała sztuka polega na tym, aby połączyć kapitał prywatny ze środkami unijnymi w taki sposób, aby udało się je prawidłowo wydatkować. Wbrew pozorom nie jest to takie proste. Przepisy unijne i krajowe, które umożliwiają takie łączenie kapitałów, są ogólne i nieprecyzyjne. Ich zastosowanie wymaga bardzo dużej uwagi, a przede wszystkim współpracy beneficjenta, partnera prywatnego i instytucji zarządzającej programem operacyjnym.

Do czego zobowiązuje się prywatny partner, a do czego miasto?

PPP opiera się na długoletniej współpracy polegającej na podziale zadań i ryzyka w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia. W przypadku Zgierza partner prywatny zobowiązany jest do zaprojektowania, pozyskania niezbędnych decyzji administracyjnych, przeprowadzenia robót budowlanych i prac termomodernizacyjnych oraz niezbędnych dostaw, sfinansowania inwestycji, stworzenia systemu zarządzania energią oraz zarządzania gospodarką energetyczną w obiektach na etapie eksploatacji. Oczywiście katalog szczegółowych zadań partnera jest znacznie szerszy.

Podmiot publiczny musi natomiast udostępnić wykonawcy obiekty, pozyskać środki europejskie w ramach wkładu własnego oraz ściśle współpracować na etapie eksploatacji infrastruktury. Bez takiej współpracy nie będzie bowiem możliwe uzyskanie przez partnera prywatnego gwarantowanych oszczędności w zużyciu ciepła.

Jakie są korzyści dla miasta z takiej współpracy? Po co miastu prywatna firma do termomodernizacji?

To częste pytanie. PPP opiera się na zupełnie innej filozofii niż tradycyjne zamówienie publiczne. W modelu tradycyjnym gmina zleca najpierw audyt energetyczny, potem opracowuje dokumentację projektową, następnie składa wniosek o dofinansowanie projektu ze środków zewnętrznych – zazwyczaj do tego pozyskuje środki kredytowe w ramach odrębnego przetargu, a na koniec wybiera wykonawcę termomodernizacji.

W efekcie nikt za nic nie odpowiada. Audytor nie gwarantuje oszczędności (choć je liczy), wykonawca nie ma na nie żadnego wpływu, nie wiadomo też, jakie będzie rzeczywiste zużycie energii na etapie eksploatacji. Do tego, z uwagi na ograniczenia budżetowe, gminy nie realizują więcej niż kilku obiektów rocznie.

Natomiast w przypadku PPP mamy do czynienia z usługą kompleksową, o której wspomniałem wcześniej. Warto powtórzyć, że partner prywatny ponosi odpowiedzialność także za uzyskanie oszczędności w zużyciu energii. W przenośni można powiedzieć, że z tych oszczędności spłacana jest inwestycja.

Podsumowując: realizując projekt PPP, można zrobić go w znacznie większej skali, bez konieczności obciążania wskaźników zadłużenia gminy, uzyskując do tego gwarancję zużycia energii. Takich projektów na rynku jest już kilkanaście, sektor publiczny dostrzegł w nich ogromne korzyści.

Jaki jest koszt przedsięwzięcia w Zgierzu? Ile potrwa?

Całkowita wartość umowy o PPP wynosi blisko 56,5 mln zł. Na wartość tę składają się zarówno część inwestycyjna, jak i koszty finansowania projektu oraz utrzymania i zarządzania gospodarką energetyczną.

Etap inwestycyjny zakończony zostanie w III kw. 2018 r., a następnie przez 15 lat wybrany partner prywatny będzie odpowiedzialny za eksploatację zmodernizowanej infrastruktury.

Ile czasu trwały przygotowania tego projektu?

Jak każdy projekt PPP, również i ten wymagał wielu miesięcy pracy. Etap przygotowawczo-analityczny, w ramach którego opracowane zostały niezbędne analizy przedrealizacyjne, audyty energetyczne, program funkcjonalno-użytkowy, testy rynkowe, zajął ponad sześć miesięcy. Natomiast procedura wyboru partnera prywatnego, która opiera się o dialog konkurencyjny, trwała 15 miesięcy.

W trakcie tej procedury wypracowany został ostateczny kształt dokumentacji przetargowej i umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Jak widać, wybór partnera prywatnego do tak złożonych projektów trwa kilkanaście miesięcy. W mojej ocenie nie jest to jednak bardzo długi czas, zważywszy na wspomniane wcześniej korzyści, jakie uzyska strona publiczna.

Czy do budynków mieszkalnych, a nie szkolnych, też można zastosować tą koncepcję współpracy? Są podobne przykłady w kraju?

Tak, jest to możliwe. W odróżnieniu od placówek oświatowych, budynki mieszkalne są jeszcze bardziej wymagającymi obiektami, a to z uwagi na ich 24-godzinną „pracę”.

Aktualnie prowadzimy tego typu postępowanie. Projekt dotyczy energomodernizacji 22 budynków mieszkalnych i mieszkalno-użytkowych należących do Miejskiego Zakładu Zasobów Lokalowych, położonych na osiedlu Juliusz w Sosnowcu.

Przedsięwzięcie polega m.in. na wykonaniu i zarządzaniu wewnętrzną siecią grzewczą centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej zintegrowaną w ramach jednego systemu automatycznego sterowania gospodarką cieplną.

Myślę, że jednostki samorządu terytorialnego, a także spółdzielnie i większe wspólnoty mieszkaniowe powinny zainteresować się tego typu kompleksowymi rozwiązaniami.

CV

Rafał Cieślak – wspólnik zarządzający w Kancelarii Doradztwa Gospodarczego Cieślak & Kordasiewicz. Jest ekspertem w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). Zajmuje się także zagadnieniami zamówień publicznych, funduszy unijnych oraz finansów jednostek samorządu terytorialnego.