Organ rentowy jest ustawowo zobowiązany do kontrolowania prawidłowości orzekania o niezdolności do pracy, a także wykorzystania zwolnień lekarskich. Lekarze orzecznicy ZUS ustalają np., czy pracownik faktycznie jest chory, a zwolnienie zasadne. Sam zakład natomiast sprawdza, czy osoba przebywająca na zwolnieniu wykorzystuje je zgodnie z jego celem.
Mogą to robić również płatnicy, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych.
– Obowiązek przeprowadzania kontroli zwolnień przez ZUS wynika z ustawy. W jego realizacji pomaga nam system e-ZLA (tj. elektroniczne zwolnienia lekarskie). Z kolei wykorzystywane przez nas algorytmy typują osoby do sprawdzenia. Zdarza się też, że ubezpieczeni są wyznaczani losowo – mówi Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS.
Z danych organu rentowego wynika, że w całym 2022 r. ZUS przeprowadził 429,9 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. To więcej niż rok wcześniej, kiedy było ich 353,2 tys.
– Postrzegałbym to w kontekście normalizacji funkcjonowania państwa i społeczeństwa po okresie pandemii. Ze względu na liczne obostrzenia w związku z Covid-19 i konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zarówno kontrolującym, jak i kontrolowanym, ZUS był mniej skory do weryfikowania zwolnień – mówi Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polskich.
Potwierdza to także Paweł Żebrowski. – Wzrost liczby kontroli to odbicie po okresie pandemii, kiedy weryfikacja zwolnień lekarskich była utrudniona– dodaje rzecznik zakładu.
Statystyki pokazują, że cały czas jest ich jednak mniej, niż choćby w 2019 r. (wówczas przeprowadzano 574,1 tys. kontroli). Łukasz Kozłowski spodziewa się natomiast, że ta liczba będzie rosnąć. Przyznaje to zresztą sam ZUS. Rzecznik organu rentowego szacuje, że w 2023 r. przeprowadzonych zostanie ok. 500 tys. kontroli.
Z danych ZUS wynika także, że rok do roku wzrosła liczba wydanych decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych. W 2022 r. było ich 23,8 tys., a rok wcześniej 18,3 tys. (wzrost rok do roku o 30 proc.).
– Wzrost ten wynika z proporcjonalnie większej liczby kontroli oraz skoku liczby zwolnień lekarskich – wskazuje Łukasz Kozłowski.
Przypomnijmy, że w 2022 r. w całym kraju wystawiono 27 mln L4 na łącznie 288,8 mln dni absencji. W porównaniu z 2021 r. większa była zarówno liczba dni absencji chorobowej (o 2,2 proc.), jak i liczba zaświadczeń lekarskich (o 9,7 proc.).
Czytaj więcej
W 2022 r. lekarze wystawili blisko 22 mln zwolnień. Gwałtownie wzrosła liczba jednodniowych L-4.
Zdaniem Łukasza Kozłowskiego rosnąca liczba decyzji wstrzymujących wypłatę zasiłków może być też konsekwencją upowszechnienia teleporad. – Trudniej jest stawiać diagnozę na odległość – zauważa. Jak podkreśla, dane te pokazują też, że postulat prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej, by pracownicy mogli korzystać z kilkudniowego zwolnienia bez konieczności wizyty u specjalisty czy zasięgnięcia teleporady, to złe rozwiązanie.
Paweł Żebrowski przypomina z kolei, że zaświadczenie lekarskie ma służyć dochodzeniu do zdrowia, a nie realizowaniu pasji, na które na co dzień brakuje czasu.
– Mieliśmy przypadek ubezpieczonego, który podczas zwolnienia skakał ze spadochronem – komentuje rzecznik.
