Polacy: rok 1945 to nowa okupacja

Polacy bardzo krytycznie oceniają rolę, jaką podczas II wojny światowej odegrał Związek Sowiecki. Zdecydowana większość ankietowanych (65 proc.) uważa, że Polska w 1945 roku nie odzyskała niepodległości, tylko dostała się pod nową okupację. Tym razem bolszewicką. 62 proc. jest zdania, że skala zbrodni sowieckich dokonanych na narodzie polskim jest porównywalna z niemieckimi, a 18 proc. uważa nawet, że jest większa.

Większość ankietowanych nie ma wątpliwości, że Związek Sowiecki jest współodpowiedzialny za wywołanie II wojny światowej (61 proc.), a 73 proc. uważa, że dzisiejsze władze Rosji starają się umniejszyć rolę ZSRR w ataku na Polskę i państwa bałtyckie. – Te wyniki pokazują, że akcja rodzi reakcję. Im bardziej Rosjanie starają się wypierać i zamazywać swoje winy, tym bardziej ludzie o nich pamiętają – uważa historyk prof. Wojciech Materski.

Według niego w umysłach Polaków niewiele już pozostało z komunistycznej propagandy doby PRL. – Gdyby te badania zostały przeprowadzone w 1989 roku, wyniki byłyby zupełnie inne. Przez 20 lat wolnej Polski historycy i dziennikarze odreagowywali czasy cenzury i skupiali się na zbrodniach sowieckich. To nimi głównie interesowała się opinia publiczna. To naturalne po długim okresie, w którym nie wolno było o tym mówić – zaznacza prof. Materski.

Podkreśla jednak, że choć Polacy mają rację w kwestii roli Sowietów w rozbiorze Polski w 1939 roku i jej powojennej okupacji, to mylą się w sprawie skali zbrodni. – Niemcy zabili znacznie więcej Polaków, bo blisko 5 milionów. Sowieci 150 tysięcy. Natomiast skala innych sowieckich represji była wielka. Ich ofiarą padło 1,8 miliona osób – podkreśla historyk.

Polacy wciąż są bardzo nieufni również wobec zachodniego sąsiada. Aż 61 proc. ankietowanych uważa, że Niemcy prowadzą politykę umniejszania roli swojego kraju w wywołaniu wojny. – Oczywiście tak nie jest. Rząd RFN mówi otwarcie o napaści Trzeciej Rzeszy na Polskę. Na taką, a nie inną odpowiedź na to pytanie wpłynął więc zapewne spór wokół powojennych wysiedleń Niemców – uważa socjolog prof. Zdzisław Krasnodębski. – Polacy czują, że w kwestii pamięci pomiędzy Niemcami a Polakami nie wszystko jest załatwione tak, jak być powinno.

[wyimek]62 proc. pytanych uważa, że skala zbrodni sowieckich była porównywalna ze skalą zbrodni niemieckich[/wyimek]

Pytani w sondażu tymczasem nie tylko są dumni z wkładu Polski w pokonanie Trzeciej Rzeszy (94 proc.), ale uważają, że wkład ten był duży (75 proc.), a nawet decydujący (13 proc.). Polacy czują jednocześnie, że nasi ówcześni sojusznicy tego nie doceniają (52 proc.) i postulują, żeby rząd robił więcej, aby promować prawdę o wojennych losach Polski (70 proc.).

– Wielu osobom wyniki tego sondażu mogą się nie spodobać. Polacy są dumni ze swojej historii, mimo że podczas ostatnich 20 lat wskazywano na wiele czarnych plam i niegodnych zachowań Polaków podczas II wojny światowej. Sztandarowym przykładem jest dyskusja o zbrodni w Jedwabnem – podkreśla prof. Krasnodębski.

Według niego Polacy nie ignorują tych faktów, ale uważają, że mimo wszystko bilans naszych działań podczas wojny jest dodatni. – W Polsce panuje poczucie, że jako wspólnota zdaliśmy egzamin, jakim była II wojna światowa. Doświadczenie to stało się elementem polskiej tożsamości. To tradycja przekazywana także ustnie w rodzinach z pokolenia na pokolenie – dodaje Krasnodębski.

[ramka][b]Opinia[/b][i]prof. Norman Davies brytyjski historyk[/i]

Sondaż „Rz” pokazuje, że Polacy mają bardzo trzeźwy osąd II wojny światowej. Rozumieją ją znacznie lepiej niż przeciętny Brytyjczyk, nie mówiąc już o przeciętnym Amerykaninie. Za wybuch II wojny światowej odpowiadają oczywiście zarówno Trzecia Rzesza, jak i Związek Sowiecki. To był układ dwóch bandytów, którzy się nawzajem wspierali i zachęcali.