1. Przyszłość integracji. Czy Unia Europejska powinna pozostać dalej związkiem państw, zmierzać w kierunku federalizacji, czy też stawać się w dłuższej perspektywie superpaństwem?
W mojej opinii nie ma przesłanek ku temu, by Unia Europejska w najbliższym czasie stała się „super państwem”. Poziom integracji pomiędzy krajami UE jest zjawiskiem wcześniej na taką skalę niespotykanym. Pomimo dalszej potrzeby harmonizacji i ujednoliceń w poszczególnych obszarach, nie wolno zapominać, iż niektóre kompetencje leżą wyłącznie w gestii państw członkowskich i nie ma potrzeby dokonywania ich transferu na poziom ponadnarodowy. Obecnie bardziej preferowanymi przez instytucje unijne sposobami współpracy są tzw. „otwarte metody koordynacji”, polegające na wyznaczaniu celów oraz monitorowaniu i egzekwowaniu reform zaproponowanych przez państwa członkowskie. Są to rozwiązania dzięki którym unijne przepisy są wdrażane w sposób indywidualny dopasowany do środowiska każdego z państw członkowskich.
2. Euro. Kiedy i na jakich warunkach Polska powinna przystąpić do Unii Walutowej i przyjąć Euro?
Trudno jest wyznaczyć dokładną datę wejścia Polski do strefy euro. Kwestią nie podlegającą natomiast dyskusji jest fakt iż zmierzamy do tego celu, co do którego się zobowiązaliśmy razem z przystąpieniem do UE. Jednak, aby wprowadzenie wspólnej waluty było dla Polski korzystne sytuacja ekonomiczna w Eurolandzie musi ulec poprawie. Duże rozbieżności w stopach procentowych między państwami, jak również niestabilne finanse publiczne nie sprzyjają bezpiecznemu przyjęciu euro. Co więcej, Polska ze swojej strony musi dokonać zmian na poziomie konstytucyjnym, co również wymaga czasu. Z punku widzenia ekonomicznego nie powinniśmy się spieszyć, gdyż w żaden sposób nie wpływa to negatywnie na naszą koniunkturę. Pragnę przytoczyć badania przeprowadzone przez Polsko – Niemiecką Izbę Przemysłowo – Handlową, która przebadała grupę 142 zagranicznych przedsiębiorstw działających w Polsce. 94 % inwestorów, którzy mają swoje oddziały w Polsce uważa decyzję o wejściu na nasz rynek za słuszną, a złotego za atut Polskiej gospodarki.
3. Unia Bankowa. Czy, kiedy i na jakich warunkach Polska powinna wejść do Unii Bankowej?
Unia Bankowa nie jest jeszcze projektem w pełni zakończonym. Obecnie kraje spoza strefy euro zostały zaproszone do tzw. „bliskiej współpracy”.Nie jest to pełne członkostwo jednak trudno sobie wyobrazić jednolite zasady obowiązujące kraje ze wspólną walutą oraz te prowadzące odrębną politykę monetarną. Bez wątpienia, istotne jest zachowanie równowagi między krajami Eurolandu a UE – 28, aby nie powodować zjawiska Europy dwóch prędkości. Negatywnym skutkiem pozostania poza Unią Bankową mogłoby być wykluczenie grupy państw cieszących się szczególnym nadzorem i zaufaniem rynków. Obecnie najbardziej istotne dla Polski jest skupienie się na wypracowaniu korzystnych warunków Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EBA), aby w najbliższym czasie Polska mogła stać się beneficjentem tego mechanizmu. Stanie się to jedynie po dokładnej analizie przeprowadzonej przez instytucje odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa polskiego sektora bankowego.
4. Polityka energetyczna i klimatyczna. Co ważniejsze: środowisko czy gospodarka. Jakie powinny być polskie priorytety w sprawie bezpieczeństwa energetycznego i wspólnej polityki energetycznej UE. Czy Europa powinna być bardziej niezależna energetycznie – jak to osiągnąć. Czy Unia Europejska powinna iść w kierunku dalszego zaostrzenia prawa ochrony środowiska, bez względu na koszty jakie poniosą państwa/ przedsiębiorcy?
Obecna sytuacja geopolityczna związana z kryzysem w stosunkach między Rosją a Ukrainą wprowadziła renesans w myśleniu o polityce i bezpieczeństwie energetycznym. Dziś widać bowiem wyraźnie, że ochrona środowiska jest konieczna, ale nie może ona odbywać się kosztem realizowania efektywnej polityki energetycznej. A ta powinna kłaść przede wszystkim nacisk na zwiększenie niezależności energetycznej i zakładać:
- wykorzystanie rodzimych surowców – co przede wszystkim jeśli chodzi o Polskę wiążę się z rehabilitacją węgla
- dywersyfikację pozyskiwania energii – otwarcie na nowe kierunki, potencjalnie USA
- dywersyfikacja źródeł energii – wykorzystanie energii pochodzącej z OZE (Odnawialnych Źródeł Energii); rozpoczęcie eksploatacji gazu z łupków
- stworzenie dobrego prawodawstwa dziedzinie energetyki, które z jednej strony będzie atrakcyjne dla inwestorów i nie wprowadzi zbyt daleko idących obciążeń a z drugiej zawierać będzie w sobie katalog niezbędnych praktyk, które zagwarantują poszanowanie środowiska naturalnego i ochronę zdrowia społeczności lokalnej.
W dzisiejszej sytuacji politycznej w kontekście namysłu nad kolejnymi krokami w dziedzinie energetyki należy również wziąć pod uwagę następujące postulaty:
- zaostrzanie prawa ochrony środowiska, jeśli już powinno zawsze odbywać się po namyśle jak wpłynie to na bezpieczeństwo energetyczne, które w obecnej perspektywie strategicznej odgrywa rolę kluczową
- państwa członkowskie powinny mieć wolna rękę w doborze sposobów osiągniecia 3 celów polityki energetyczno – klimatycznej: redukcji emisji CO2, zwiększenia udziału OZE i zwiększenia efektywności energetycznej, biorąc pod uwagę uwarunkowania poszczególnych państw członkowskich
- konieczne jest stworzenie niezbędnej infrastruktury energetycznej, która powinna być finansowana z budżetu europejskiego, na maksymalnym, dopuszczalnym poziomie 75%.
- odwołując się rozporządzenia o solidarności gazowej konieczne jest finansowanie przez UE infrastruktury i technologii, która będzie pozwalać na przesył energii z różnych kierunków. Solidarność pomiędzy państwami UE w dziedzinie polityki energetycznej powinna stać się kwestią priorytetową. Powinniśmy wzmocnić mechanizm solidarności między państwami na wypadek odcięcia dostaw źródeł energii. Warto skupić się na wspólnym negocjowaniu kontraktów energetycznych z zewnętrznymi dostawcami. Europa musi wiedzieć skąd weźmie gaz, czy mamy dość miejsca w magazynach i gdzie brakuje połączeń sieci gazowych.
Wszystkie nakreślone powyżej działania muszą być również powiązane z oceną kosztów, która pozwoli, aby ich wdrożenie odbywało się z korzystnym rozrachunkiem ekonomicznym.
5. Unia gospodarcza. Jak daleko powinna sięgać współpraca gospodarcza. Czy powinno dojść do harmonizacji podatkowej i budżetowej w ramach państw członkowskich UE?
Wspólny rynek wewnętrzny stanowi silny filar Unii Europejskiej, a uregulowania związane ze współpracą gospodarczą dotykają wielu aspektów funkcjonowania poszczególnych państw. Polityka podatkowa i wiążące się z nią wydatki budżetowe są kwestią nieustannie poddawaną dyskusjom. Harmonizacje w tym zakresie na obecną chwilę nie są korzystnymi rozwiązaniami.Różnice w strukturach wydatkowania są zbyt rozległe, a ujednolicenie mogłoby wykonać więcej szkody. Polityka budżetowa to kompetencja państw członkowskich i UE nie ma możliwości w nią ingerować. Skutecznym sposobem idącym w stronę ulepszania funkcjonowania systemów krajowych są rozwiązania zastosowane na poziomie administracji publicznej. Komisja Europejska wydała w tym zakresie wymóg przedstawienie Krajowych Programów Reform formułowanych przez rządy państw członkowskich. Umożliwia to modernizację państwa dzięki wymianie informacji z innymi członkami wspólnoty (Best practices), co jest istotą integracji – osiąganie „Jedności w różnorodności”. Z kolei jedynym realnym wspólnym podatkiem mógłby być podatek od wartości dodanej (VAT), w istocie mogłoby to usprawnić handel wewnątrz Unii jak również zwiększyć zasób dochodów własnych w budżecie UE.
6. Wspólny rynek i swoboda przepływu osób. Jakie wysiłki należy podjąć na rzecz wzmocnienia wspólnego rynku w UE? Jak przeciwdziałać coraz silniej pojawiającym się w UE tendencjom do ograniczenia jednej z fundamentalnych zasad UE – swobodnego przepływu osób?
Receptą na wzmocnienie rynku wewnętrznego jest przede wszystkim przestrzeganie istniejących zasad oraz czterech podstawowych swobód, będących podstawą jej funkcjonowania. Monitorowanie oraz wzajemne zaufanie w kwestiach gospodarczych stanowi niezwykle ważny aspekt współpracy w Unii Europejskiej. Tendencje do ograniczania swobody przepływu osób są zauważalne w niektórych częściach Europy, a ich przyczyną jest niedostateczny poziom wiedzy który skutkuje strachem przed napływem imigrantów. Władze powinny starać się wyeliminować tak zniekształcone obrazy, kładąc nacisk na działania UE, które nieustannie zmierzają do zwiększenia współpracy w ramach rynku wewnętrznego. Przykładem mogą być ułatwienia wizowe dla obywateli Armenii uzgodnione na jesieni zeszłego roku, nie chcemy się zamykać na obywateli z krajów trzecich, a na pewno nie zamierzamy ograniczać swobód wewnątrz wspólnoty. Europa powinna również kreować swoją politykę imigracyjną. W ramach UE należy zastopować tendencję krajów tzw. „starej Unii” przy blokowaniu na rynku usług firm z nowych państw członkowskich. Należy eliminować stereotypy (takim przykładem był "polski hydraulik").
7. Polityka rolna. Czy należy utrzymać na obecnym poziomie pomoc dla rolnictwa w krajach UE? Czy UE powinna rozważyć inną alokację tych środków np. na rozwój innowacyjnej gospodarki.
Polska jest jednym z głównych beneficjentów Wspólnej Polityki Rolnej. Dzięki środkom na rolnictwo polskie regiony rozwijają się, a nasze produkty stają się coraz bardziej cenione w Europie. Dlatego utrzymanie aktualnych kierunków wspólnej polityki rolnej jest dla Polski korzystne. Polega ona na tym, że z jednej strony wspiera się gospodarstwa wielkotowarowe, kładące nacisk na eksport, a z drugiej wspiera się również gospodarstwa rodzinne głównie przez system dopłat bezpośrednich. Szczególną troską objęte jest rolnictwo na obszarach górskich, gdzie warunki produkcji są utrudnione, a oferowane produkty unikatowe. Inną grupą rolników, która jest szczególnie wspierana przez Komisje Europejską są młodzi rolnicy. Unia docenia również taką działalność jak promowanie zdrowej żywności gdyż bezpośrednio wpisuje się ona w ogólne cele środowiskowe. Stąd zalecane są wyższe dopłaty dla rolników, którzy wykorzystują praktyki przyjazne dla środowiska – dywersyfikację upraw, zachowanie trwałych użytków zielonych oraz ochronę środowiska naturalnego i krajobrazów. Środki alokowane dla rolników są również inwestycją w inne sektory takie jak: ochrona środowiska, innowacyjność technologii, bezpieczeństwo jakości i zasobów żywności, ochrona zdrowia konsumenta. Środki te mają ogromny wpływ na ogólny rozwój regionów i standardu życia obywateli, dlatego jestem za utrzymaniem aktualnego poziomu dofinansowania rolnictwa.
8. Budżet UE. Jak duży budżet powinna mieć Unia Europejska. Jeśli większy niż dziś, to proszę wskazać źródła dochodów (podatek europejski, podatek od transakcji finansowych, większy udział w dochodach podatkowych państw UE?). Czy powinien powstać osobny budżet strefy Euro.
Pobudzenie gospodarki oraz zwiększenie przedsiębiorczości i zatrudnienia z pewnością wymaga powiększenia unijnego budżetu, jednak powinna wiązać się z tym także zmiana alokacji środków. Ważne jest wspierania innowacyjnych inwestycji, badań i rozwoju. Zwiększenie funduszy mogłoby opierać się na podatku od transakcji finansowych. Osobny budżet stworzony dla strefy euro, na chwilę obecną nie wpłynąłby korzystnie na polską gospodarkę, co więcej mógłby kreować niepotrzebny podział Europy. Trudno wyobrazić sobie wyodrębnienie grupy państw czerpiących wyraźnie większe korzyści ze środków finansowych. Upadłaby wówczas idea wspólnego budżetu, który ma za zadanie niwelować różnice między państwami.
9. Rozszerzenie UE. Czy opowiada się Pan/Pani za rozszerzeniem UE na nowe kraje (jeśli tak to jakie? np. Ukrainę, Mołdowę, Gruzję, Turcję), nawet kosztem zmniejszenia funduszy strukturalnych dla Polski w przyszłości.
UE jest zainteresowana bliższą współpracą z krajami sąsiednimi. Zawierane umowy stowarzyszeniowe są przykładem, iż nie mamy zamiaru zamykać się na żadne narody, szczególnie w chwilach kryzysu. Jednak aby doszło do kolejnego rozszerzenia potrzebna jest głęboka reforma zarówno instytucjonalna jak i budżetowa, a oczywistym faktem jest że kształt i alokacja funduszy strukturalnych musi ulec zmianie. Przyjęcie nowych członków oznacza także zmiany i dostosowania po stronie samej UE. Zatem obie strony – zarówno UE jak i państwa kandydujące musza się do tego przygotować.
10. Polityka wschodnia i polityka obronna. Jakie powinny być polskie priorytety w sprawie wspólnej polityki wschodniej Unii Europejskiej. Jakimi instrumentami powinno się posługiwać państwa i/lub Unia Europejska w celu wzmocnienia możliwości obronnych Polski i Unii.
Polska, jako państwo na terenie, którego przebiega wschodnia granica Unii Europejskiej, powinna dążyć do pogłębiania współpracy w ramach Wspólnej Polityki Wschodniej. Narzędziami, którymi należy się posłużyć są umowy stowarzyszeniowe, pomagające określić wzajemny wymiar współpracy. W kwestii obronności, polityka zagraniczna Unii Europejskiej nie ma charakteru militarnego cooznacza, iż nie dysponuje ona autonomicznymi siłami zbrojnymi, a jedynie reprezentuje pewną kategorią, jaką jest zbiorczy potencjał militarny jej poszczególnych państw członkowskich. Unia Europejska pretenduje do miana mocarstwa gospodarczego i politycznego,dlatego też głównymi narzędziami jej polityki wschodniej są instrumenty wywierania wpływu na polu ekonomicznym. Potrzebna jest jednak budowa wspólnej polityki obronnej, która koordynowałaby sumę budżetów obronnych UE. W tym szczególnym momencie UE powinna skupić się jednak przede wszystkim na wsparciu dla naszych wschodnich sąsiadów, przede wszystkim Ukrainy, Mołdawii i Gruzji. Pomoc gospodarcza i wsparcie dla przemian demokratycznych, ale też dążenie do zmian w zakresie bezpieczeństwa energetycznego tych państw powinno być priorytetem wspólnej polityki wschodniej UE.Konieczna w tym zakresie jest działalność na rzecz wzmocnienia EURONESTU – Parlamentarnego Zgromadzenia Partnerstwa Wschodniego, wspierającego polityczne i ekonomiczne procesy integracyjne oraz rozwój demokracji parlamentarnej.
11. Polityka demograficzna. Jaka powinna być odpowiedź państwa i instytucji UE na pogarszającą się sytuację demograficzną Polski. Obecnie UE nie ma kompetencji w tej dziedzinie? Czy powinno się to zmienić czy pozostawić na poziomie krajowym?
Problem starzejącego się społeczeństwa dotyka nie tylko Polskę ale także pozostałe kraje UE. Ze strony Parlamentu Europejskiego, Komisja Zatrudnienia i Spraw socjalny prowadzi aktywną działalność w zakresie dialogu społecznego i ochrony socjalnej. Wypracowywanie wspólnych rekomendacji, strategii i analiz to obecnie dostępne narzędzia instytucji UE w tym zakresie i uważam je za wystarczające. Jednak niezależnie od faktu iż kompetencje związane z polityką demograficzną leżą w gestii państw członkowskich powinniśmy rozwijać dialog na poziomie UE, szczególnie ze względu na transgraniczność tego problemu. Istotna jest również wymiana informacji pomiędzy państwami i korzystanie z ich rozwiązań (np. model krajów skandynawskich). Priorytetem nowej Komisji Europejskiej powinno być przede wszystkim tworzenie nowych miejsc pracy, a więc dobrego startu dla młodych ludzi. Konieczna jest również walka z bezrobociem wśród młodzieży. Stabilny rynek pracy to bowiem najlepsza zachęta dla młodych ludzi, którzy chcą założyć nową rodzinę.
12. Prawo rodzinne. Czy Unia Europejska powinna uzyskać większe kompetencje w obszarze prawa rodzinnego? (Dziś Bruksela nie może narzucić niczego krajom członkowskim w tej sprawie) Czy jest Pan/Pani za liberalizacją i ujednoliceniem prawa dotyczącego zawierania małżeństw przez pary homoseksualne we wszystkich krajach członkowskich UE. Czy to samo powinno dotyczyć kwestii aborcji?
