Karta wyborcza w formie broszury to problem polityczny

Jak pan wyliczył, że ok. 700 tys. wyborców więcej zagłosowało na PSL tylko dlatego, że jego lista znajdowała się na pierwszej stronie książeczki wyborczej?

Jarosław Flis: Dzięki temu, że w około jednej trzeciej powiatów, równomiernie rozsianych po Polsce PSL nie zarejestrował swoich list pod szyldem partyjnym tylko lokalnej koalicji. Tak było i w wyborach w 2010 roku i w 2014 roku. Z kolei PiS w przytłaczającej większości powiatów i w 2010 roku i w roku ubiegłym wystartowało jako pod własnym szyldem. A ponieważ w ubiegłym roku wylosowało listę nr 2 dwa, wszędzie tam gdzie PSL powołał niepartyjny komitet to PiS znalazło się na okładce książki wyborczej. Porównując wyniki ostatnich i przedostatnich wyborów wynikami w 2010 roku ustaliłem, że poparcie dla PiS w powiatach ziemskich, a więc w dwóch trzecich kraju było o ok. 8 proc. wyższe gdy ten komitet znajdował się na pierwszej stronie książki wyborczej. Na tej podstawie można oszacować, że ok. 700 tys. wyborców zagłosowało na pierwszą stronę książeczki wyborczej.

To tym można wytłumaczyć dużo lepszy wynik wyborczy PSL niż wskazywało na to badania exit poll w dniu głosowania?

Tak. To tłumaczy także wynik badania CBOS, który zapytał Polaków na kogo głosowali i PSL uzyskał mniejszy odsetek głosów niż podczas wyborów.

Czy wyborcom jest wszystko jedno na kogą oddadzą głos, że stawiają go byle gdzie?

Część wyborców głosując na radnych powiatowych i wojewódzkich tak właśnie robi. Są zainteresowani wyborem radnego gminnego i wójta, burmistrza lub prezydenta miast i w tych dwóch przypadkach doskonale wiedzą, kto jest nich kandydatem. A do powiatów i sejmików nie. A ponieważ dostają karty do głosowania na radnych wszystkich szczebli samorządu i coś z nimi muszą zrobić, to część oddaje puste, a część głosuje na chybił-trafił. Jeśli karta do głosowania jest do ogarnięcia wzrokiem to każda partia ma jednakowe szanse na taki losowy głos. A w przypadku książki wyborczej losowy głos przypada pierwszej karcie. Jeden z moich znajomych opowiadał, że w tegorocznych wyborach w taki właśnie sposób zagłosował na PSL w sejmiku. Popatrzył na kartę, rzuciło mu się w oczy nazwisko, takie samo jak kolegi z podstawówki, którego lubił. Imię wprawdzie było inne ale już dalej nie szukał tylko zagłosował na tego kandydata, bo – jak sam mówił – tymi wyborami zupełnie nie był zainteresowany.

Takich osób było aż 700 tysięcy?

Tak. To są osoby, które nie utożsamiają się z żadną partią. Chodzą do wyborów np. z poczucia obowiązku i stawiają krzyżyk na pierwszej stronie. Tym bardziej, że w tym roku ta pierwsza strona wyglądała identycznie jak karta do głosowania np. na wójta.

Czy z tego wniosek, że powinniśmy powtórzyć wybory samorządowe?

Nie. Trudno zakazać ludziom głosowania na chybił-trafił, na pierwszą stronę książki wyborczej lub na nazwisko, które jakoś im się kojarzy. Ale poczucia komfortu w tej sytuacji również nie ma. Okazuje się, że losowanie numerów jest bardzo ważnym wydarzeniem politycznym, skoro na poziomie sejmików dokłada partii aż 6 punktów procentowych. Bo załóżmy, że to Ruch Narodowy wylosował nr 1 na li.cie wyborczej, to zamiast 1 proc. miałby 7 proc. poparcia i zostałby okrzyknięty czarnym koniem wyborów samorządowych.

I na tej podstawie snulibyśmy rozważania o wielkich szansach Narodowców w nadchodzących wyborach parlamentarnych.