W opinii Instytutu Ordo Iuris obecnie obowiązujące przepisy Kodeksu Postępowania Cywilnego (KPC) są wyjątkowo niekorzystne dla rodziców pomówionych o niewłaściwe wykonywanie władzy rodzicielskiej. Relatywnie często zdarza się, że na podstawie zawiadomienia nieznajdującego podstaw faktycznych (np. w wyniku konfliktu rodzinnego, złośliwego zawiadomienia ze strony sąsiadów, osoby chorej psychicznie czy dyrekcji szkoły skonfliktowanej z rodzicami) sądy opiekuńcze wszczynają z urzędu długotrwałe postępowanie o pozbawienie bądź ograniczenie władzy rodzicielskiej.
Instytut zwraca uwagę, że w wielu przypadkach dzieci umieszczane są nawet na kilka miesięcy w pogotowiu opiekuńczym lub w innych jednostkach pieczy zastępczej dopóki rodzice nie wykażą, że prawidłowo wykonują władzę rodzicielską. Rodziny, aby skutecznie bronić się przed sądem zmuszone są często do ustanowienia pełnomocnika, co związane jest z wysokimi kosztami.
Według oficjalnych danych Wydziału Statystyk i Analiz Wymiaru Sprawiedliwości z lat 2000-2012 blisko połowa spraw z zakresu władzy rodzicielskiej nie zakończyła się jej pozbawieniem bądź ograniczeniem.
Rozwiązania zaproponowane przez Ordo Iuris zakładają m.in. zobowiązanie sądu opiekuńczego do oceny na pierwszym postępowaniu, czy zawiadomienie o zdarzeniu uzasadniającym wszczęcie postępowania z urzędu znajduje podstawy faktyczne. Jeżeli sąd już na pierwszej rozprawie stwierdzi, że okoliczności wskazane w zawiadomieniu uzasadniają kontynuowanie postępowania, wówczas będzie mógł je zintensyfikować, jednocześnie jednak będzie mógł eliminować bezzasadne donosy. Instytut wskazuje, iż obecnie sąd w wielu przypadkach w ogóle nie przesłuchuje osoby zawiadamiającej, a to jest kluczowe dla oceny wiarygodności takiego zawiadomienia i dalszego procedowania. Propozycja Ordo Iuris zakłada również, aby w sprawach wszczętych z urzędu w sposób bezzasadny, rodzicom zwracano poniesione przez nich koszty. Obecnie polskie ustawodawstwo nie przewiduje takiej możliwości.
- Propozycja Ordo Iuris nie kwestionuje powszechnego obowiązku zawiadomienia o przypadkach krzywdzenia dziecka, lecz wzmacnia instytucję rodziny i ułatwia dochodzenie sprawiedliwości – mówi dr Joanna Banasiuk, wiceprezes Ordo Iuris. – Liczymy, że zaproponowane zmiany legislacyjne, przygotowane w oparciu o bogate doświadczenia procesowe Instytutu, spowodują zmniejszenie liczby nieuzasadnionych postępowań sądowych w przedmiocie władzy rodzicielskiej – dodaje dr Banasiuk.
