Castingi to okropny stres

[b]Rz: Pani pierwszą rolą był wilk w szkolnej adaptacji „Czerwonego Kapturka”. Dostała ją pani z przydziału, czy sama się zgłosiła?[/b]

Zgłosiłam, to mało powiedziane. Po raz pierwszy, i jak dotąd jedyny, z taką determinacją walczyłam o rolę. Masakrycznie się uparłam na tego wilka. Koledzy reagowali z rezerwą, a nauczycielka przekonywała: – Ale zobacz, przecież Tomek Feliński tak ładnie robi wilka! A ja byłam bliska rozpaczy. Nie zależało mi na babci ani Czerwonym Kapturku. Wilk to najważniejsza i najbardziej interesująca postać, no i był kreacją. Nie wiem, jak zagrałam, ale zaraz po przedstawieniu dyrektorka zapytała nauczycielkę: „A dlaczego nie obsadziłaś Kuny?”. To był największy komplement.

[b]Później też wybierała sobie pani role?[/b]

Nigdy nie miałam takiego komfortu. Z reguły dostaję jedną propozycję i ją przyjmuję. Zdarzało mi się odmawiać udziału w filmie z powodów rodzinnych albo gdy rola mi się bardzo nie podobała. Chciałabym powiedzieć, że po spotkaniu z panią mam do przeczytania trzy scenariusze, ale nie mam. Czytam książkę.

[b]To pewnie chodzi pani na castingi, żeby dostać rolę?[/b]

Ostatnio nie. Bo wypalają mnie emocjonalnie. Oznaczają ciągłe udowadnianie sobie i komuś, co się potrafi. Mnie na castingach zwykle nie wychodzi. Filmowcy dają do zagrania najważniejszą sekwencję. Wymagają, byśmy w jednej scenie dali z siebie wszystko, tu i teraz. To okropny stres, ja mam zaraz jakieś tiki, mówię ciszej niż zwykle. Lepiej mi szło, gdy grałam w obcym języku, bo mogłam się za nim schować. Może to pomogło, kiedy ubiegałam się o rolę w filmie o Janie Pawle II. Ale najgorsze przychodzi po nieudanym castingu – radzenie sobie z tym, że się nie spełniło oczekiwań, przede wszystkim własnych. Może dlatego wielu wspaniałych aktorów w ogóle na nie nie chodzi.

[b]Czy castingi to dowód, że aktorstwo stało się zawodem jak każdy inny podlegający prawom rynku?[/b]

Jeśli aktorzy zajmują jeszcze wyjątkową pozycję, to w małym stopniu. Spowszednieli, bo teraz każdy może być popularny. W dzieciństwie kupowałam w kiosku widokówki z Grażyną Barszczewską i Romanem Wilhelmim. Dla mnie aktor to był ktoś – człowiek wyjątkowy, niedotykalny. Ale wtedy mieliśmy jeden serial i trzy filmy w sezonie, a teraz jest tyle produkcji... Spektakl, serial, film są jak rzecz, którą trzeba sprzedać. A aktor? Przypomina mleko czy telefon komórkowy. Jeśli gra się w serialu, trzeba wystąpić w trzech dodatkowych produkcjach stacji, żeby ten serial wypromować.

[b]I co pani w związku z tym czuje?[/b]

Chciałabym, żeby ludzie przychodzili do kina i teatru, ale wolałabym, żeby nie czytali, z kim sypiam i co jem na śniadanie. Bo to jest moje życie intymne, do którego dostępu z własnej woli nie dam. Nic nie poradzę, jeśli ktoś wkroczy w nie bez pytania.

[b]Pierwszoplanową rolę w filmie fabularnym dostała pani w wieku 38 lat w „Lejdis”. Za późno?[/b]

A w życiu! Nie zamieniłabym się z nikim. Żałuję tylko, że nie poszłam na drugie studia. Bo im więcej umiem, tym bardziej siebie lubię. Zanim Konecki i Saramonowicz dali mi rolę w „Lejdis”, grałam ważne role w Teatrze Telewizji czy filmach telewizyjnych, których oczywiście nikt nie widział i nie pamięta. Wystąpiłam w 50 debiutach filmowych. Codziennie chodziłam do pracy i czułam, że robię coś fajnego.

[b]I nie czekała pani na sukces, na popularność?[/b]

Sukces to jest idiotyczne słowo. Przechodziłam trudne czasy, byłam sama, bez pieniędzy. Nabrałam po drodze dystansu i pokory. Nikt mi niczego nie dał. Najgorzej byłoby właśnie, gdybym wcześniej nie robiła nic i nagle odniosła ten „sukces”. Mogłoby mi odbić na przykład.

[b]Duet Konecki i Saramonowicz wprowadził na ekrany kolejną komedię – „Idealny facet dla mojej dziewczyny”. Jak pani myśli, skąd się bierze ich szczęśliwa passa?[/b]

Mówią o nas, tu i teraz. „Lejdis” to bardzo polski film, umiejscowiony w lokalnym kontekście. I chyba na to czekamy, na dobre kino, które pozwoli nam się z siebie śmiać. Jesteśmy w trudnym momencie. W polskim kinie i teatrze panuje takie zamieszanie, że nie wiadomo, czego się trzymać. Mówimy o wszystkim naraz, mieszamy wątki, mamy scenograficzny przesyt i nadmiar formy, a w efekcie nie opowiadamy o niczym. Jesteśmy pogubieni. Mamy ciągle nowe seriale, nowe knajpy, nowych ministrów.

Ciągle się zastanawiamy, kim mamy być. Nie – kim być chcemy. Uczymy się języków, wyjeżdżamy i pracujemy za granicą, jesteśmy otwarci. Super, świetnie. Ale nie towarzyszy temu osadzenie w polskości, w naszej tożsamości. Brakuje nam zakotwiczenia we własnym świecie, jakie widać np. w filmach Czechów czy Hiszpanów. Chciałabym zobaczyć polską opowieść, która nie może się wydarzyć nigdzie indziej, ale jest zrozumiała i poruszająca dla widza na drugim końcu świata.

[b]Udało się to chyba Małgorzacie Szumowskiej w „33 scenach z życia”. Tym bardziej że jej film uderza w typowo polskie rozumienie śmierci i rodziny. Postać, którą pani gra, wprowadza dowcip w zaklęte rewiry – na cmentarz, na oddział onkologii. Czuła pani, że forsuje granice nadwiślańskiej moralności?[/b]

Mnie w zawodzie nie interesuje przekraczanie tabu, nie zastanawiam się też nad polityczno-społeczną przydatnością moich ról. Nie obchodzi mnie, co pomyśli katolicka Polska. Ważna jest historia i to, by ją prawdziwie oddać. Szumowska pokazała nas bez kokieterii. Podobała mi się próba oswojenia śmierci, bo w Polsce, nawet gdy dzieci idą do pierwszej komunii, śpiewają smutne pieśni. A ze śmiechem można mówić o wszystkim, nie tylko o umieraniu.

[b]Myśli pani o tym, jakie treści niosą pani bohaterki? Bo przecież mają własne życie: ludzie mówią o nich, przeżywają, oceniają.[/b]

Nie zastanawiam się nad tym. Mam nadzieję, że nie świadczy to o arogancji, po prostu skupiam się na tworzeniu wiarygodnej postaci. A że miałam szczęście do ról biednych, uciemiężonych i samotnych kobiet, sympatie publiczności były raczej po mojej stronie.

[b]Której z pani najpopularniejszych bohaterek bliżej do polskiej rzeczywistości? Gosi z „Lejdis” – zamożnej, 36-letniej kobiecie z wielkiego miasta, która się stara zajść w ciążę? Czy Marii z „Barw szczęścia”, która ma pięcioro dzieci i właśnie rozkręca własny interes?[/b]

Chciałabym, żeby więcej było takich jak Gośka. Nie podobało mi się, że Maria była taka bezwolna: żyła z rodzicami, nie mogła polegać na mężu, nie starczało jej pieniędzy. Dlatego w scenariuszu pojawiły się nowe wątki: jej firma, próba wyrwania się z mitu matki Polki. Maria stara się realizować swoje marzenia. Wie, że ma do tego prawo, potrafi się wkurzyć, wywalić męża z domu, bo ją zdradził. Czyli pojawiają się u niej normalne odruchy, których ciągle brakuje wielu polskim kobietom. Ich poczucie wartości jest uśpione albo nie ma go wcale.

[b]W „Idealnym facecie dla mojej dziewczyny” gra pani lesbijkę, przywódczynię polskich feministek. Czyli znowu śmiejemy się z ruchu kobiet?[/b]

Moja bohaterka Klara jest głęboko ideową osobą, dla sprawy zrobi wszystko, łącznie z upchnięciem ukochanej w filmie pornograficznym. Postacie są przerysowane, ale twórcy nie zamierzali tworzyć karykatury. Proszę pamiętać, że moje aktorskie wcielenia i opinie to dwie różne rzeczy. Rola Klary nie jest moim głosem w sprawie. Promuję badania cytologiczne, biorę udział w akcjach charytatywnych na rzecz kobiet i ich zdrowia, czytam książki wspaniałych Polek, interesuje mnie, co mówi Magda Środa i Agnieszka Graff. Żyję wśród niezwykłych pań i biorę udział w akcjach, które nam służą. Feministka to w Polsce brzydkie słowo – dziwne, traktowane z przymrużeniem oka. Tymczasem mecenas Monika Gąsiorowska wygrała głośny proces w obronie Alicji Tysiąc przed Trybunałem w Strasburgu. To jest ważne.

[b]Myśli pani, że komedie Koneckiego i Saramonowicza są zapisem zmian obyczajowych, które w Polsce nastąpiły?[/b]

Raczej tego, że się dopiero dokonują. Coraz mniej boimy się słów takich jak: lesbijka, gej, aborcja, samotna matka, związki homoseksualne, in vitro, śmierć. Jesteśmy odważniejsi w obserwowaniu siebie, akceptujemy zjawiska, które 20 lat temu nie mieściły się w polskich wyobrażeniach rodziny. Ale całkiem niedawno, gdy występowałam w spektaklu „Miss HIV”, jedna z koleżanek aktorek zarzuciła mi, że gram w pedalskim klubie Le Madame. I właśnie to uważam za głęboko niebezpieczne. Ile wśród nas nietolerancji i hipokryzji.