Bez sankcji dla Kremla

Gruzja zerwała w piątek stosunki dyplomatyczne z Rosją w związku z uznaniem przez nią niepodległości Osetii Południowej i Abchazji. – W sobotę wycofamy z Rosji swoich dyplomatów – poinformował wiceminister spraw zagranicznych Grigol Waszadze. Rosja zapowiedziała, że odpowie podobnymi krokami.

Eskalację konfliktu próbuje powstrzymać Unia Europejska. W poniedziałek na nadzwyczajnym szczycie przywódcy 27 państw mają wspólnie zareagować na podważanie przez Rosję integralności terytorialnej Gruzji. Od kilku dni trwają intensywne konsultacje między unijnymi stolicami. Szef polskiej dyplomacji kontaktował się w piątek z ministrami spraw zagranicznych Francji, Włoch, Wielkiej Brytanii i Szwecji. Szwedzki minister Carl Bildt opowiedział się za wysłaniem sił międzynarodowych do Abchazji i Osetii Południowej. Na specjalnej konferencji spotkali się przedstawiciele państw byłego bloku wschodniego. Dyplomaci uznali, że nie uda się Rosji zagrozić sankcjami. – To nie czas na takie działania – mówił też w Brukseli wysoki rangą dyplomata Francji, państwa, które kieruje obecnie Unią Europejską. Według niego żaden kraj UE nie zaproponował, by nadzwyczajny szczyt uchwalił restrykcje.

Unijni przywódcy są jednak zgodni, że trzeba wysłać Rosji wyraźny wspólny apel potępiający uznanie Abchazji i Osetii Południowej. Unia Europejska będzie się także domagać wypełnienia przez Rosję sześciopunktowego planu pokojowego. Wbrew umowie Moskwa wciąż nie wycofała z Gruzji swoich żołnierzy.

Między krajami UE istnieją różnice dotyczące sformułowań, jakie powinny się znaleźć w końcowej deklaracji ze szczytu. Polska, kraje bałtyckie i Wielka Brytania chcą, by Unia ostro potępiła Rosję. Ostrożnie zachowują się Niemcy i Francuzi. Najłagodniejsze jest stanowisko Włoch.

Zdaniem rosyjskiego dziennika “Kommiersant” tamtejsza dyplomacja próbuje przed szczytem wykorzystać te podziały. W zamian za poparcie Moskwa może obiecać największym krajom zmianę stanowiska w sprawie Iranu i ekonomiczne preferencje.

“Jeśli nasza presja wobec Zachodu okaże się skuteczna, gra będzie się toczyć na naszych zasadach” – mówi gazecie przedstawiciel rosyjskiej dyplomacji.

Unijny szczyt prawdopodobnie nie zdecyduje o zawieszeniu rozmów na temat nowej strategicznej umowy Unia Europejska – Rosja. Kolejne spotkanie negocjacyjne ekspertów obu stron zaplanowane jest na 16 września. Dyplomaci francuscy proponują jednak, by jeszcze poczekać z ostatecznymi deklaracjami, czy do spotkania powinno dojść.Chociaż poniedziałkowy szczyt Unii Europejskiej zamiast na konfrontacji z Rosją ma się skupić na pomocy dla Gruzji, dyplomaci nie spodziewają się decyzji o wielkich kwotach finansowych na odbudowę zniszczonych terenów. Ich zdaniem najpierw na miejsce musi pojechać unijna misja, która oceni skalę szkód, a szczególnie zniszczenia infrastruktury. Eksperci Komisji Europejskiej wstępnie oceniają, że są one mniejsze, niż się początkowo wydawało.

Unia Europejska zamierza jednak złożyć Gruzji inną ofertę: rozmów o strefie wolnego handlu i zniesieniu wiz dla jej obywateli. – Jest głęboko niesprawiedliwe, że mieszkańcy Gruzji posługujący się paszportami rosyjskimi mają ułatwienia wizowe, a pozostali muszą się ubiegać o wizy – ocenił francuski dyplomata. Rosja ma bowiem odpowiednią umowę z UE, a Gruzja nie. Według Francuzów rozmowy na ten temat pewnie potrwają, ale Unia powinna zastosować tryb nadzwyczajny, który ułatwiłby przygotowanie oferty dla Tbilisi.

– Na szczycie trzeba też opracować mechanizmy, które zapobiegłyby rozprzestrzenianiu się konfliktów na inne byłe republiki ZSRR – mówił bułgarski minister spraw zagranicznych Iwajło Kałfin. Władze Osetii Południowej oświadczyły w piątek, że ta samozwańcza republika może się stać częścią Rosji. – Rosja wchłonie Osetię w ciągu kilku lat – przewiduje przewodniczący południowoosetyjskiego parlamentu Znaur Gasijew. Mołdawia, która obawia się ogłoszenia niepodległości przez Naddniestrze, zaapelowała do wspólnoty międzynarodowej, aby nie uznawała niepodległości separatystycznych regionów.

- pomoc humanitarna dla Gruzji

- udział UE w odbudowie zniszczonej przez Rosję infrastruktury. Odbudowa miałaby być finansowana ze środków UE, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Europejskiej Polityki Sąsiedztwa

- powołanie pod egidą Unii międzynarodowych sił pokojowych (z ewentualnym udziałem Polski)

- podjęcie działań na rzecz zawarcia umowy stowarzyszeniowej UE – Gruzja oraz liberalizacja reżimu wizowego dla Gruzinów

- regularne konsultacje UE z Gruzją na poziomie ambasadorów

- ewentualne przeniesienie szczytu Unia Europejska – Rosja, który jest planowany na jesień

lor

Cornelius Ochmann - ekspert ds. Europy Wschodniej Fundacji Bertelsmanna

W rosyjskich mediach wszyscy się śmieją z tej dyskusji o sankcjach i ja się temu nie dziwię. Unia nie ma możliwości zastosowania skutecznych sankcji wobec Rosji. Jedyną, którą Rosja by odczuła, byłoby zablokowanie importu gazu i ropy, ale to jest przecież wykluczone. Wstrzymanie rozmów o partnerstwie UE – Rosja? Problem w tym, że Moskwa nie potrzebuje nowego układu, natomiast zabiega o to sama Unia. Zablokowanie rosyjskich kont w Europie? Odpada jako zupełnie nierealistyczne. Nieoficjalnie mówi się jeszcze o polskiej propozycji zakazu sprzedawania pewnych towarów do Rosji. Problem tylko w tym, że Rosja jest już zbyt mocno zintegrowana z gospodarką światową, wobec czego taki krok miałby opłakane następstwa. Spójrzmy, jakie są skutki sankcji USA wobec Iranu, do których dołączyła się UE. Otóż Iran kupuje dziś wszystkie swoje towary w Azji, np. w Chinach. Doprowadziliśmy do wzmocnienia współpracy chińsko- -irańskiej, czego nikt sobie nie życzył. Podobne sankcje wobec Moskwy miałyby podobny efekt. Wzmocniłyby te siły w Rosji, które nakręciły konflikt na Kaukazie. Ta właśnie opcja przepchnęła niedawno decyzję o zbudowaniu gazociągu do Chin. Jeżeli dojdzie do zaostrzenia konfliktu Zachód – Rosja, właśnie takim ludziom otworzymy drogę do rozbudowy współpracy militarnej i gospodarczej między Moskwą a Pekinem.

not. mszy

Trudno przewidywać, jakie decyzje zapadną na szczycie. Ale wiem, jaka powinna być odpowiedź Unii na działania Rosji. Powinna to być reakcja twarda, która pokazałaby Moskwie, że nie może być zgody na agresję i podważanie integralności państwa, które jest członkiem OBWE i Rady Europy. I choć Rosja straszy Zachód ograniczeniem dostaw ropy i gazu, to musi on dokonać wyboru: albo interesy handlowe, albo podstawo- we wartości europejskie. Jeśli wybierze biznes, skutki będą dramatyczne. Rosja stwierdzi, że ma prawo przesuwać granice w Europie według własnego uznania.

Jesteśmy wdzięczni polskiemu prezydentowi i rządowi, także państwom bałtyckim, za solidarność z Gruzją i alarmowanie społeczności międzynarodowej. Wy po prostu wiecie, co to Rosja, wiecie, co oznacza rosyjska okupacja.

not. p.k.