Dobijanie ostatnich Mohikanów

– Politycznych oponentów przestano zwalczać politycznymi metodami, teraz rozprawiają się z nimi tylko za pomocą prześladowań karnych. (...) Załatwianie ich całkowicie przejął kontrwywiad FSB, w szczególności wydział ochrony ustroju konstytucyjnego – uważa Dmitrij Muratow, redaktor naczelny jednego z ostatnich działających niezależnych mediów „Nowoj Gaziety".

Wszędzie agenci

Na listach tzw. zagranicznych agentów znajdują się już 43 media i dziennikarze. Ostatnio wpisano tam jedyną niezależną telewizję Dożd, którą już sześć lat temu zmuszono do przejścia wyłącznie do internetu (operatorzy telewizji kablowych po prostu wyłączyli jej nadawanie).

Zgodnie z prawem „agentem" można zostać, jeśli jest się w jakikolwiek sposób finansowanym z zagranicy. Ministerstwo Sprawiedliwości jednak nie zarzuciło telewizji Dożd otrzymywania pieniędzy od sponsorów, ale to że „rozpowszechnia materiały wytworzone przez agentów", m.in. Głos Ameryki, Radio Swobodę.

Podobny los spotkał zrzeszenie dziennikarzy freelancerów Czwarty Sektor. Ministerstwo Sprawiedliwości uznało ich za „agentów", mimo że przeczuwając nadciągającą burzę, Czwarty Sektor sam się rozwiązał kilka tygodni temu. Im z kolei resort zarzucił, że „w materiałach o tym, jak kradną (głodujący) emeryci oraz o sposobach ich karania, o samobójstwach w łagrach i aresztach śledczych oraz zgonach na komendach policji znajduje się negatywna ocena działań organów państwowych, co sprzyja formowaniu negatywnego stosunku do tych organów".

Protest na Łubiance

W rozpaczliwym akcie samoobrony dziennikarze wyszli w weekend na pikiety przed siedzibą kontrwywiadu na Łubiance w Moskwie i w kilku innych miastach. W stolicy zatrzymano 12 osób, w tym – co wywołało znaczne zamieszanie wśród policjantów – dziennikarza propagandowej telewizji Russia Today, który też protestował przeciw prześladowaniu kolegów.

– My wiemy na razie tylko o tych, o których wszyscy mówią. Ale dochodzą informacje, że (służby specjalne) chodzą już po mieszkaniach i po małych redakcjach na prowincji, tam żniwo dopiero się zaczyna. Nie wiadomo, do czego to doprowadzi – przestrzega Muratow.

W obecnym prawie są już „media – zagraniczni agenci" oraz „osoby fizyczne wypełniające funkcje takich mediów".

Teraz jeszcze pojawiło się sformułowanie „osoby afiliowane z osobami wypełniającymi funkcje zagranicznych agentów". W ten sposób władze na prowincji odmawiają rejestrowania na wybory opozycyjnych kandydatów.

– (Prześladowane) media reprezentowały tę warstwę społeczną, dla której demokracja, pokojowe współżycie na planecie nie są pustym dźwiękiem. Teraz tych ludzi pozbawiają nawet takiej reprezentacji jak niezależne media. Władza zdecydowała się wyłączyć im dźwięk – mówi Muratow.

Niezależne media były ostatnim bastionem „niezgadzających się". Wcześniej już rozbito aresztowaniami wszelkie opozycyjne inicjatywy polityczne. Ich symbolem jest siedzący od ponad pół roku w więzieniu Aleksiej Nawalny.

Pułapki socjologii

Mimo to władze coraz mniej pewnie czują się przed zbliżającymi się wyborami. Jeszcze na początku roku, na specjalnym zebraniu na Kremlu wicegubernatorom wszystkich regionów kazano zapewnić co najmniej 45-procentową frekwencję na głosowaniu 17–19 września, i załatwić, by co najmniej 45 proc. głosów otrzymała rządzącą partia Jedna Rosja.