Większość Polaków zetknęła się ze zjawiskiem pracy przymusowej

Oblicze handlu ludźmi coraz częściej ma formę pracy przymusowej, a jej ofiarami padają nie tylko cudzoziemcy szukający lepszego życia – wskazuje La Strada i rusza z całoroczną kampanią, by uczulić społeczeństwo na problem.

– Jest ostatni dzwonek, żeby się tym zająć, zwłaszcza że pandemia znacząco wpłynie na sytuację na rynku pracy i spowoduje zwiększenie liczby pracowników zdesperowanych, godzących się na złe warunki pracy i łamanie ich praw – mówi „Rzeczpospolitej" Irena Dawid -Olczyk, prezes La Strady – Fundacji Przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu.

Co wiemy o problemie? Z sondażu fundacji wynika, że tylko co ósmy Polak postrzega pracę przymusową jako ważny problem społeczny (prym wiedzie przemoc domowa i mobbing), choć aż 75 proc. zetknęło się z nią bezpośrednio.

Praca pod przymusem ma miejsce, gdy oprócz wykorzystywania finansowego, stosowana jest też m.in. przemoc fizyczna, psychiczna i często pozbawienie wolności.

Problem dotyczy głównie cudzoziemców, zwłaszcza pracujących nielegalnie, ale – choć rzadziej – także Polaków – osoby najsłabsze: wykluczone, uzależnione, bezdomne.

Echem odbiła się tragedia Ukraińca, który pracował przy produkcji trumien w zakładzie w Wielkopolsce (w 2019 r.), a gdy zasłabł, jego szefowa wywiozła ciało do lasu i porzuciła – mężczyzna zmarł. Dramat przeżyło też pięciu bezdomnych zmuszanych do niewolniczej pracy w Annowie – jeden z mężczyzn (Polak) próbował popełnić samobójstwo. A także, Nina, Białorusinka ściągnięta do Polski jako pomoc domowa – zabrano jej paszport, musiała pracować od świtu do nocy – w domu, ogrodzie, na polu. Jej gehenna skończyła się, gdy ciężko zachorowała, trafiła do szpitala.

Global Slavery Index 2018 szacuje liczbę ofiar pracy przymusowej w Polsce nawet na poziomie 128 tys. osób.

Oficjalnych zgłoszeń jest dużo mniej. W ubiegłym roku policja i prokuratura wszczęły blisko 100 spraw z art. 189a dotyczącego „handlu ludźmi" i ustaliły 221 ofiar. A Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi pomogło 226 osobom – 154 to ofiary pracy przymusowej.

Jednak to wierzchołek góry lodowej. W polskim kodeksie nie ma odrębnego przepisu z karą za zmuszanie do pracy przymusowej. Art. 189a dotyczy handlu ludźmi w celach seksualnych, jak i pracy przymusowej (za co grozi do 15 lat więzienia). Praca pod przymusem często jest traktowana jak zwykłe naruszenie praw pracowniczych.

Eksperci uważają, że trzeba stworzyć definicję prawną pracy przymusowej i osobny na nią paragraf – prace trwają, ale idą niemrawo.

Kampania La Strady „Galeria Anty Modern Slavery" w artystycznej formie przewiduje cztery wydarzenia (w realu jak i online – od marca do października).