Kto dziedziczy, gdy nie ma testamentu? Co w przypadku separacji lub rozwodu?

Według Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny majątkiem w przypadku śmierci rozporządza się na podstawie testamentu. Nie zawsze jednak taki dokument zostaje sporządzony, zdarza się również ze spadkobiercy w nim zawarci rezygnują ze spadku. Wówczas zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego, które określają kolejność dziedziczenia.

Dziedziczenie ustawowe: Kto jest pierwszy i drugi w kolejności?

Jak stanowi art. 931 Kodeksu cywilnego, w pierwszej kolejności dziedziczą ustawowo w częściach równych dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Małżonek jednak nie może w takim przypadku dziedziczyć części mniejszej niż jedna czwarta spadku. Ponadto w przypadku, kiedy dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, przypadający mu udział spadkowy przechodzi na jego dzieci w częściach równych. Taka zasada stosowana jest także odpowiednio do dalszych zstępnych, czyli potomków tej osoby.

Według art. 933 par. 1 Kodeksu cywilnego udział spadkowy małżonka wynosi połowę spadku, jeśli dziedziczy on w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa osoby zmarłej,

Kto jest natomiast drugi w kolejności ustawowej? Jeżeli spadkodawca nie ma zstępnych, to dziedziczą po nim z ustawy małżonek oraz jego rodzice. W przypadku rodziców udział spadkowy każdego z nich (dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem osoby zmarłej) wynosi jedną czwartą całości spadku. Zdarzyć się może jednak, że matka spadkodawcy w zbiegu z jego małżonkiem odziedziczy połowę spadku – jeśli ojcostwo nie zostało ustalone.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Jak odzyskać darowiznę? Możesz to zrobić tylko w trzech sytuacjach

Darowizna jest bezpłatnym świadczeniem, które darczyńca przekazuje kosztem swojego majątku. Jej przedmiotem mogą być zarówno pieniądze, jak i nieruchomość. W jakich przypadkach można cofnąć darowiznę i jakie działania trzeba podjąć?

Jeżeli spadkodawca nie ma dzieci ani małżonka, to wówczas cały spadek dziedziczą jego rodzice w częściach równych. W razie gdy jedno z nich nie dożyje otwarcia spadku, to udział spadkowy, który przypadałby zmarłemu rodzicowi, zostaje przekazany rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeśli jednak także którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, ale pozostawiło po sobie zstępnych, to tym zstępnym przypada jego udział spadkowy. Taki podział obowiązuje również w przypadku dalszych zstępnych.

W przypadku, gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, a spadkodawca nie miał rodzeństwa oraz ich zstępnych, wówczas żyjący rodzic, gdy dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, otrzymuje połowę spadku.

Kiedy całość spadku przypada małżonkowi?

Art. 933 par. 2 mówi o tym, że w przypadku, gdy spadkodawca nie ma zstępnych, rodziców, rodzeństwa oraz zstępnych rodzeństwa, to całość spadku przypada jego małżonkowi.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Zachowek dla pominiętych w testamencie. Ile wynosi i jak go podwyższyć?

Zachowek jest instytucją prawa spadkowego i formą rekompensaty dla spadkobierców, którzy zostali pominięci w testamencie. Dzięki temu mają oni możliwość uzyskania części majątku. Kto może ubiegać się o zachowek i do jakiej wysokości przysługuje?

Dziedziczenie przedmiotów urządzenia domowego

Jeśli małżonek dziedziczy ustawowo w zbiegu z innymi spadkobiercami (oprócz tych zstępnych, którzy mieszkali ze spadkodawcą w chwili jego śmierci), to może zażądać ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których wspólnie lub sam korzystał za życia spadkodawcy. Przepis ten nie obowiązuje, jeżeli wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy.

Kiedy dziedziczenie przypada dzieciom małżonka spadkodawcy?

Na podstawie art. 934(1) Kodeksu cywilnego, jeśli brakuje małżonka spadkodawcy oraz krewnych, którzy są powołani do dziedziczenia ustawowego, wówczas spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło otwarcia spadku.

Kolejność ustawowa dziedziczenia: Dziadkowie spadkodawcy

Istnieje również możliwość odziedziczenia spadku przez dziadków spadkodawcy. Ma to miejsce w przypadku braku małżonka, zstępnych, rodziców, rodzeństwa oraz zstępnych rodzeństwa zmarłej osoby. Wówczas dziadkowie dziedziczą cały spadek w częściach równych.

W przypadku, gdy którekolwiek z dziadków nie dożyło otwarcia spadku, ich udział spadkowy przechodzi na jego dzieci w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z dzieci dziadków nie dożywa otwarcia spadku, wówczas ich udział spadkowy przejmują ich dzieci w częściach równych. Gdy nie ma jednak dzieci i wnuków jednego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, wówczas jego udział spadkowy przypada pozostałym żyjącym dziadkom w częściach równych.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Jak przepisać mieszkanie na dziecko? Trzy sposoby. Mniej i bardziej kosztowne

Decyzja o przepisaniu nieruchomości na dziecko wymaga wyboru najbardziej korzystnej metody. Oprócz zapisu w testamencie można zdecydować się na umowę darowizny lub umowę dożywocia. Czym się kierować przy wyborze? Z jakimi kosztami należy się liczyć?

W art. 938 Kodeksu cywilnego mowa również o dziedziczeniu przez dziadków spadkobiercy, którzy znajdują się w niedostatku. W takim przypadku, jeśli dziadkowie żyją w niedostatku, a osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny względem nich, się z niego nie wywiązują, wówczas mogą oni zażądać od spadkobiercy, który nie jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym, środków na ich utrzymanie, które będą odnosić się do ich potrzeb i wartości udziału spadkowego spadkobiercy. Spadkobierca może uczynić zadość żądaniu, płacąc takim dziadkom sumę pieniężną odpowiadającą jednej czwartej jego udziału spadkowego.

Dziedziczenie spadku przez Skarb Państwa lub gminę miejsca zamieszkania

Po zmarłym spadkodawcy może również dziedziczyć gmina ostatniego miejsca jego zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej, a jeśli nie da się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania lub znajdowało się ono za granicą, to udział spadkowy przypada Skarbowi Państwa. Dzieje się tak w przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy.

Małżonkowie w separacji lub rozwiedzeni a dziedziczenie

Jak stanowi Kodeks cywilny, przepisów dotyczących dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji.