Podczas interwencji Policji wyrządzono szkodę jednemu z uczestników zajścia. Czy policjant, który w oczywisty sposób przekroczył zakres swoich uprawnień, sam ponosi odpowiedzialność za szkodę?
Nie.
Zasady ponoszenia odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez policjantów określa ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego (dalej u.o.m.). W art. 9 ust. 1 u.o.m. przyjęto, że w razie wyrządzenia szkody osobie trzeciej przez funkcjonariusza przy wykonywaniu obowiązków służbowych, wyłącznie obowiązany do naprawienia szkody, na zasadach określonych przepisami kodeksu cywilnego, jest Skarb Państwa reprezentowany przez organ lub jednostkę, w których ten funkcjonariusz pełnił służbę w chwili wyrządzenia szkody. Odpowiedzialność Skarbu Państwa powstaje, gdy są spełnione łącznie trzy przesłanki, a mianowicie: bezprawność działania lub zaniechania funkcjonariusza, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem, a szkodą. W pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie działania (zaniechania), z którego wynikła szkoda oraz dokonanie oceny jego bezprawności, następnie ustalenie, czy wystąpiła szkoda i jakiego rodzaju oraz, po stwierdzeniu, że zachodzą obie te przesłanki, zbadanie istnienia między nimi normalnego związku przyczynowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 13 października 2017 r., sygn. I ACa 304/17, LEX nr 2412775). W wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 10 października 2013 r. (sygn. III APa 7/13, LEX nr 1388864) zwrócono uwagę, że odpowiedzialności Skarbu Państwa nie wyłącza okoliczność, że bezprawne czynności funkcjonariusza wykraczały poza zakres jego obowiązków. Oczywiste jest, że popełnianie czynów bezprawnych nie należy do obowiązków funkcjonariusza i nie jest celem funkcjonowania Policji. Skoro jednak takie czynności były dokonywane w miejscu i w czasie pełnienia służby, z wykorzystaniem pełnionego stanowiska, to ich konsekwencją jest odpowiedzialność Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 9 ust. 2 u.o.m. sam funkcjonariusz odpowiada – na zasadach określonych w tej ustawie – tylko wobec Skarbu Państwa, który naprawił szkodę. Jeżeli funkcjonariusz wyrządził szkodę nieumyślnie, to zapłacone przez niego odszkodowanie nie może przewyższać kwoty jego 3-miesięcznego uposażenia (por. art. 6-7 u.o.m.). Jednak w sytuacji, gdy szkoda została wyrządzona umyślnie, funkcjonariusz jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości (art. 8 u.o.m.).
–Anna Puszkarska, radca prawny
Podstawa prawna: art. 9 ustawy z 7 maja 1999 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 388 ze zm.)
