Rozliczanie VAT przy inwestycjach wodociągowo-kanalizacyjnych

Swoboda przyznana gminom przepisami art. 86 ust. 2h ustawy o VAT ma umożliwić wybór sposobu określenia proporcji najbardziej odpowiadającego specyfice wykonywanej działalności i dokonywanych nabyć. Samorządy nie mają obowiązku stosowania wzorów z rozporządzenia – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie.

Wniosek o interpretację

Gmina wystąpiła o wydanie interpretacji w zakresie podatku VAT. We wniosku wskazała, że świadczy usługi w zakresie dostawy wody na rzecz mieszkańców, przedsiębiorców i instytucji oraz dostarcza wodę do własnych jednostek organizacyjnych, w tym do budynku urzędu. Realizacja tych czynności następuje przy wykorzystaniu infrastruktury wodociagowej, w odniesieniu do której gmina ponosi wydatki związane z bieżącym utrzymaniem, jak również planuje wydatki na rozbudowę i modernizację. Ponieważ związane z tym zakupy służą zarówno działalności opodatkowanej VAT jak i działalności tzw. niepodlegającej opodatkowaniu, gmina przyjęła, że przysługiwać jej będzie częściowe odliczenie podatku VAT naliczonego. Zastanawiała się jednak, w jaki sposób powinna obliczyć stosowaną w tym celu proporcję, tj.:

- czy będzie miała prawo zastosować klucz odliczenia inny niż wynikający z rozporządzenia Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r., a jeśli tak, to

- czy kluczem tym może być udział liczby metrów sześciennych wody dostarczonej do odbiorców zewnętrznych (czynności opodatkowane VAT) w liczbie metrów sześciennych wody ogółem (tj. dostarczonej do odbiorców zewnętrznych i na potrzeby własne gminy).

Sama stanęła na stanowisku, że tak ustalony klucz jest poprawny i to on najbardziej precyzyjnie i najrzetelniej odzwierciedlać będzie faktyczny sposób wykorzystania infrastruktury. Argumentowała, że udział ilości metrów sześciennych wody dostarczonej do odbiorców zewnętrznych w całkowitej ilości metrów sześciennych wody dostarczonej przy wykorzystaniu infrastruktury wynosi około 98 proc., podczas gdy prewspółczynnik obliczony w sposób przewidziany w rozporządzeniu plasuje się u niej na poziomie ok. 5 proc. Przy czym jego kalkulacja bierze pod uwagę na przykład wysokość dochodów z podatku od nieruchomości i opłaty skarbowej, wysokość dochodów z udziału gminy w podatkach dochodowych i inne podobne kategorie, z których większość nie ma żadnego związku z wykorzystaniem infrastruktury. Pomija natomiast aspekt pomiaru ilości wody faktycznie dostarczonej i wykorzystanej dla jednych czy drugich celów. W jej ocenie, to ten właśnie klucz odzwierciedla rzeczywiste wykorzystywanie infrastruktury do działalności podlegającej i niepodlegającej VAT.

Stanowisko organu

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe. Wskazał, że rozporządzenie nie przewiduje, aby w przypadku jednostek samorządu terytorialnego rozliczać poszczególne nieruchomości będące w zasobach gmin, jak również wszystkie działalności prowadzone przez gminy, samodzielnie. Rozporządzenie zakłada, że współczynnik ustalany będzie według wzorów w nim wskazanych, odrębnie dla urzędu oraz dla każdej jednostki i zakładu budżetowego, i nie ma możliwości obliczania go w inny sposób.

Wskazał, że z uwagi na różnorodność życia gospodarczego wybór sposobu, według którego dokonuje się proporcjonalnego odliczenia VAT naliczonego należy zawsze do podatnika. Przepisy ustawowe wymagają jedynie, aby sposób ten odpowiadał najbardziej specyfice wykonywanej działalności i dokonywanych nabyć. Będzie to spełnione, jeśli przyjęty sposób zapewni dokonanie odliczenia wyłącznie tej części podatku naliczonego jaka przypada na działalność gospodarczą (co do zasady dotyczącej czynności opodatkowanych VAT) oraz będzie obiektywnie odzwierciedlał część wydatków przypadających na działalność gospodarczą oraz na cele inne. Stwierdził następnie, że sposób proponowany przez nie jest prawidłowy. Gmina nie przedstawiła żadnych konkretnych argumentów, nie wyjaśniła również dlaczego metoda proponowana w rozporządzeniu jest nieodpowiednia. Sam fakt, że wskaźnik obliczony w sposób przewidziany w rozporządzeniu wyniósłby 5 proc., podczas gdy zakres czynności opodatkowanych (stanowiących działalność gospodarczą), do których gmina wykorzystuje ponoszone wydatki stanowi ok. 98 proc ogólnego obrotu gminy z działalności polegającej na dostarczaniu wody nie wskazuje, że prewspółczynnik obliczony według danych opartych na ilości wody zapewni dokonanie odliczenia podatku naliczonego wyłącznie w części przypadającej na działalność gospodarczą. Sposób ten nie uwzględnia na przykład faktu, że woda zużyta przez jednostki organizacyjne ma pośredni związek nie tylko z działalnością inną niż gospodarcza, ale również w pewnym zakresie z działalnością gospodarczą.

Wyrok WSA

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, który w wyroku z 7 marca 2018 r., sygn. I SA/Ol 79/18, zgodził się ze stanowiskiem gminy i skargę uwzględnił. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że teza organu nie znajduje odzwierciedlenia ani w przepisach ustawy o VAT ani w przepisach rozporządzenia. Przeciwnie, art. 86 ust. 2b ustawy wskazuje, że kwotę podatku naliczonego oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, a sposób ten powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. Prewspółczynnik powinien w sposób najbardziej zbliżony do stanu rzeczywistego odzwierciedlać specyfikę danej działalności, w ramach której dokonywane są nabycia. Swoboda przyznana gminom w ramach art. 86 ust. 2h ustawy o VAT ma umożliwić wybór sposobu określenia proporcji najbardziej odpowiadającego specyfice wykonywanej działalności i dokonywanych nabyć. Takie założenie pozwala na optymalną realizację zasady, zgodnie z którą odliczenie podatku VAT naliczonego związanego z realizacją konkretnej inwestycji powinno następować w odniesieniu do tej części kwoty podatku, która proporcjonalnie przypada na czynności opodatkowane. Wyrok jest nieprawomocny.

sygnatura akt: I SA/Ol 79/18

Zdaniem autorki

Agnieszka Bieńkowska, doradca podatkowy, Partner w Gekko Taxens

Cieszy, że linia orzecznicza się zmienia, a sądy administracyjne coraz częściej przychylają się do stanowiska gmin i akceptują możliwość stosowania tzw. prewspółczynnika indywidualnego. Choć nadal spotkać można wyroki, w których składy orzekające twierdzą, że nie po to minister finansów wydał rozporządzenie, żeby samorządy mogły je pomijać, na szczęście taki pogląd zaczyna być powoli w mniejszości. Niestety to jeszcze nie koniec niepewności – korzystne dla gmin wyroki WSA są przez ministra finansów regularnie zaskarżane, ostatnie słowo należeć więc będzie do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Pozostaje mieć nadzieję, że pierwsze wyroki tego sądu zapadną w tym roku, samorządy bardzo na nie czekają. I to nie tylko ze względu na konieczność zabezpieczenia środków na ewentualnie nieodliczalny VAT w budżecie, ale również z punktu widzenia prawidłowości rozliczeń z instytucjami zarządzającymi, jeśli inwestycja korzystała z dofinansowania ze środków unijnych.

Finanse samorządu Z Życia Samorządów Gospodarka odpadami