Do mianowanych pedagogów stosujemy też art. 20 karty. Wypowiadamy im zatem stosunek pracy w razie:
- całkowitej likwidacji szkoły,
- jej częściowej likwidacji albo zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie danej osoby w pełnym wymiarze zajęć.
Należy się im wtedy na odchodne odprawa na poziomie sześciu wynagrodzeń zasadniczych.
Chęć wręczenia wymówienia nauczycielowi na stałym angażu awizujemy związkowi zawodowemu, jeśli taki u nas działa. Zwalniając mianowanego, związek informujemy wyłącznie, gdy wypowiedzenie motywujemy całkowitą lub częściową likwidacją szkoły albo zmianami organizacyjnymi.
W instytucjach samorządowych przełożonym nie jest łatwo zakończyć współpracę z mianowanymi pracownikami. Tym bardziej że stosuje się tu wymóg konsultacji wypowiedzenia ze związkami
W tej grupie zawodowej zasady nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy reguluje ustawa z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1593 ze zm., dalej ustawa). Pracownicy samorządowi są zatrudniani na podstawie:
- wyboru,
- mianowania,
- powołania,
- umowy o pracę.
Wypowiedzenie umowy o pracę samorządowcowi reguluje kodeks pracy. Odbywa się tak samo, jak w sektorze prywatnym. O terminie rozwiązania angażu decyduje okres wypowiedzenia, który wynika z rodzaju zawartego kontraktu (dwa tygodnie, jeden lub trzy miesiące). Konsultacje ze związkiem są obowiązkowe, jeśli zrywamy współpracę z osobą na stałym etacie. Odprawy należą się wyłącznie wtedy, gdy w grę wchodzą powody organizacyjne, ekonomiczne, oszczędnościowe itd. Wypłacamy je pod warunkiem, że angażujemy co najmniej 20 pracowników.
Mianowanie to szczególny rodzaj nawiązania stosunku pracy, dający stabilizację posady, ale też wymagający np. większej dyspozycyjności. Zatrudnieni w ten sposób obejmują stanowiska określone w statucie gminy bądź związku międzygminnego. Z mianowanym pracownikiem samorządowym możemy się rozstać za wypowiedzeniem wyłącznie, gdy:
- następuje likwidacja lub reorganizacja urzędu gminy, jej jednostek pomocniczych czy biura związków jednostek samorządu terytorialnego, połączona ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia,
- utracił uprawnienia do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku w sposób niezawiniony,
- trwale utracił zdolność fizyczną lub psychiczną do pracy na zajmowanym stanowisku, stwierdzoną orzeczeniem komisji lekarskiej, jeżeli nie mamy możliwości zatrudnienia go na innym odpowiednim stanowisku albo pracownik odmawia podjęcia takiej pracy,
- nabył prawo do renty lub emerytury.
Wypowiedzenie wynosi wtedy zawsze trzy miesiące i kończy się ostatniego dnia miesiąca.
Do rozwiązania stosunku pracy z nim stosuje się przepis kodeksu pracy o konsultacji wypowiedzenia ze związkami zawodowymi (umowa na czas nieokreślony). Zasada ta nie dotyczy jednak osoby uzyskującej uprawnienia emerytalne lub rentowe. Zwalnianym w związku z likwidacją lub reorganizacją przysługuje odprawa za sześć miesięcy.
Tylko szczególną grupę pracowników samorządowych zatrudniamy na podstawie wyboru. Nawiązuje się go, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika. Mówi tak art. 73 kodeksu pracy. Stosunek pracy nawiązany w ten sposób rozwiązuje się wraz z wygaśnięciem mandatu. Taki sposób nawiązania stosunku pracy dotyczy zatrudnianych w:
- urzędzie marszałkowskim – marszałek województwa, wiceprzewodniczący zarządu oraz pozostali członkowie zarządu województwa, jeżeli statut województwa tak stanowi,
- starostwie powiatowym – starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie zarządu powiatu, jeżeli statut powiatu tak stanowi; natomiast z członkami zarządu powiatu wybranymi spoza składu rady powiatu zawsze nawiązuje się stosunek pracy,
- urzędzie gminy – wójt, burmistrz, prezydent miasta,
- związkach jednostek samorządu terytorialnego – przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu, jeżeli statut związku tak stanowi.
Stosunek pracy z wyboru ma wiele cech wspólnych z umową o pracę na czas określony. A to dlatego że pracownik samorządowy jest wybierany na określone stanowisko na czas określony. To wpływa na sposób rozwiązania z nim pracy. Stosunek wygasa z upływem okresu, na jaki został zawarty. Można go również rozwiązać wcześniej. Wtedy właściwy organ odwołuje pracownika ze stanowiska.
Wygaśniecie lub pozbawienie pracownika mandatu należy traktować jako rozwiązanie stosunku. Pamiętać jednak należy o tym, że uchwała o odwołaniu burmistrza nie jest czynnością wprost rozwiązującą stosunek pracy. Pozbawia jednak mandatu, z czym dodatkowo łączy się skutek w postaci rozwiązania stosunku pracy.
Pracownikowi samorządowemu zatrudnionemu w wyborze, któremu stosunek pracy wygasa z upływem kadencji, przysługuje odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Nie jest to jednak dokładnie wypowiedzenie.
Pracownicy samorządowi są zatrudniani na podstawie powołania na stanowiska zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarza gminy, sekretarza powiatu, skarbnika gminy (głównego księgowego budżetu), skarbnika powiatu (głównego księgowego budżetu powiatu), skarbnika województwa (głównego księgowego budżetu województwa). Zasady dotyczące nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania określa kodeks pracy oraz przepisy szczególne.
Sam stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się na czas nieokreślony lub określony – objęty tym powołaniem. Z powołanym pracownikiem samorządu stosunek pracy możemy rozwiązać jedynie w drodze odwołania – niezwłocznie lub w określonym terminie przez organ, który go powołał. Dotyczy to również tych, którzy zostali powołani na czas określony. Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę.
Oznacza to, że pracownikowi przysługuje wtedy okres wypowiedzenia ustalany jak przy umowie o pracę. Do powołania stosuje się kodeksowe przepisy o umowach o pracę na czas nieokreślony, z wyłączeniem tych o trybie jej rozwiązania oraz rozpatrywania sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania.
Pracownik został powołany na stanowisko sekretarza gminy na czas nieokreślony. Pełnił tę funkcję cztery lata. Po tym okresie został odwołany ze stanowiska z zachowaniem okresu wypowiedzenia.
Ponieważ pracownik był powołany na czas nieokreślony, to przysługujący mu okres wypowiedzenia zależy od jego stażu pracy u pracodawcy. Skoro był zatrudniony cztery lata, ma trzymiesięczny okres wypowiedzenia.
Do odwołania może również dojść bez zachowania przysługującego pracownikowi okresu wypowiedzenia. Jest równoznaczne ze zwolnieniem natychmiastowym, tzw. dyscyplinarnym z powodu np. ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych przez pracownika.
