Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach organami właściwymi do ustanawiania w drodze uchwały przez jednostki samorządu gminnego własnych symboli są rady gmin. Ustawa wskazuje przy tym przede wszystkim na herby, flagi, emblematy i insygnia. Nie jest to jednak katalog zamknięty, o czym świadczy użyty w cyt. artykule zwrot „inne symbole”. Do symboli tych zaliczyć można więc także chociażby sztandar, logo, hejnał, pieczęć bądź odznakę. Kompetencje do podejmowania uchwał w sprawie herbu gminy przyznaje radzie gminy ponadto art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy o samorządzie gminnym.
[srodtytul]W zgodzie z tradycją historyczną[/srodtytul]
Wzór symbolu musi zostać ustanowiony zgodnie z zasadami heraldyki (nauka o herbach i rodach szlacheckich), weksylologii (nauka, której przedmiotem jest badanie dziejów i znaczeń bander, flag, chorągwi) i miejscową tradycją historyczną. O zgodności nie decyduje jednak rada gminy, lecz minister właściwy do spraw administracji publicznej, wydający opinię w sprawie na podstawie stanowiska organu opiniodawczo-doradczego, jakim jest Komisja Heraldyczna. Jej strukturę, tryb powoływania i odwoływania oraz szczegółowe zasady postępowania określa rozporządzenie Rady Ministrów z 27 lipca 1999 r. w sprawie Komisji Heraldycznej. Na wydanie opinii ministrowi przysługują trzy miesiące od dnia złożenia wniosku o jej wydanie.
[srodtytul]Konsekwencje negatywnej opinii[/srodtytul]
Kontrowersje budzi kwestia, na ile negatywna opinia ministra wiąże organ stanowiący gminy. Zgodnie z przeważającą częścią poglądów opinia ta jest wiążąca dla organu gminy, a co za tym idzie, w przypadku jej braku rada nie może podjąć uchwały o ustanowieniu symbolu. Potwierdza to wyrok NSA z 25 maja 2006 r., w którym stwierdził, że tylko pozytywna opinia ministra właściwego do spraw administracji publicznej wydana na podstawie stanowiska kompetentnego w tej dziedzinie organu, jakim jest Komisja Heraldyczna, stwierdzająca, że wzory przedstawionych symboli są zgodne z zasadami heraldyki, weksylologii i miejscową tradycją historyczną, daje podstawę organowi stanowiącemu danej jednostki samorządu terytorialnego do podjęcia uchwały o ustanowieniu herbu, flagi czy innych symboli [b](I OSK 462/06)[/b].
