Trybunał bez litości każe płacić gminom

Za grunty zajęte pod gminne drogi publiczne odszkodowanie nadal będzie wypłacane przez gminy. Natomiast za tereny zajęte na potrzeby dróg powiatowych i wojewódzkich ciężar odszkodowawczy ponosi Skarb Państwa

Aktualizacja: 22.05.2009 07:12 Publikacja: 22.05.2009 07:00

Jakub Bołtowicz

Rozwiązanie takie wprowadził art. 73[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=302F590F2FE1FAADEF9A2A5ACD94F41B?id=77328] ustawy z 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (DzU nr 133, poz. 872 ze zm.)[/link]. Ust. 1 tego artykułu stanowi, że nieruchomości pozostające 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego niestanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwej gminy, powiatu albo województwa samorządowego. Przepis ten przewiduje ponadto, że grunty te zmieniają właściciela za odszkodowaniem.

[srodtytul]Nierówna równość[/srodtytul]

Z kolei w ust. 2 omawianego przepisu ustawodawca wskazał podmioty zobowiązane do zapłaty odszkodowania. Przyjęte w nim rozwiązanie przewidywało, że za grunty zajęte pod drogi gminne płacić ma gmina, a za pozostałe, a więc także zajęte pod drogi należące do samorządu powiatowego i wojewódzkiego, odszkodowanie zapłaci Skarb Państwa.

Rozwiązanie to zostało zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego. Skarżące gminy zarzuciły mu, że narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. W ocenie wnioskodawców przepis ten powinien albo nakładać obowiązek wypłaty odszkodowań na poszczególne jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, albo przewidywać, że niezależnie od kategorii dróg ciężar odszkodowawczy ponosić będzie Skarb Państwa. Ponadto skarżący stwierdzili, że obarczając obowiązkiem wypłaty odszkodowań gminy (i ewentualnie powiaty czy województwa), ustawodawca powinien zapewnić im źródła finansowania tego zadania.

Trybunał Konstytucyjny wątpliwości wnioskujących gmin jednak nie podzielił.

[srodtytul]Środki trzeba było gromadzić[/srodtytul]

W wyroku, który zapadł 19 maja br., nie doszukał się naruszenia konstytucji przez zaskarżony art. 73 ust. 1 i 2 ustawy – Przepisy wprowadzające reformę administracji publicznej. Zdaniem Trybunału w sprawie brak dowodów na to, że obowiązek wypłaty przez gminy odszkodowań powoduje oczywistą dysproporcję między zakresem zadań gmin a poziomem ich dochodów. Stwierdził ponadto, że gminy miały wystarczająco dużo czasu na zgromadzenie stosownych środków z przeznaczeniem na wypłatę odszkodowań. Po pierwsze bowiem – ustawodawca odroczył termin składania przez właścicieli wniosków w tej sprawie, a po drugie – postanowił, że roszczenie odszkodowawcze wygasa po 31 grudnia 2005 r.

[srodtytul]To nie pierwsze takie rozstrzygnięcie[/srodtytul]

[b]Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który zapadł w sprawie oznaczonej jako K 47/07[/b], nie jest pierwszy. [b]Już bowiem w wyroku, który zapadł 28 lutego 2008 r., TK stwierdził,[/b] że wszystkie gminy władające 31 grudnia 1998 r. nieruchomościami niestanowiącymi ich własności, zajętymi pod gminne drogi publiczne, w tym lokalne miejskie, mają obowiązek wypłaty odszkodowań za te nieruchomości[b] (K 43/07).[/b] Uzasadniając konstytucyjność art. 73 ust. 1 pkt 2 ustawy – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, stwierdził, że do czasu wejścia jej przepisów gminy często użytkowały nieruchomości zajęte pod drogi publiczne bez jakiejkolwiek podstawy prawnej. Skoro na mocy jej przepisów nabyły ostatecznie własność tych terenów, to zrozumiałe jest, że zostały obarczone obowiązkiem odszkodowawczym.

[ramka][b]Jak wycenić grunt[/b]

Ustawodawca przewidział więc, że odszkodowania mają być ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C76302214BB1A21A88369BD41F8A8A2E?id=175872]ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami [/link]oraz wydanego na jej podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=82F87AF07C697FA0F1063C250377A12C?id=179384]rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego[/link]. Nakazują one przy wycenie odniesienie się do cen transakcyjnych uzyskiwanych przy sprzedaży gruntów. Ponieważ jednak grunty takie faktycznie sprzedane być nie mogą, wysokość odszkodowania należy ustalić według cen gruntów o przeznaczeniu przeważającym wśród gruntów przyległych. [/ramka]