Do redakcji trafiło pytanie dotyczące poprawności działania rady. W gminie w ostatnich wyborach samorządowych mandat radnego uzyskała osoba, przeciwko której toczyło się postępowanie karne. Już po wyborach, a jeszcze przed złożeniem przez radnych ślubowania, wyrok skazujący radnego się uprawomocnił. Prowadzący pierwszą sesję radny senior jednak umożliwił skazanemu złożenie ślubowania. Dopiero później rada podjęła uchwałę stwierdzającą wygaśnięcie jego mandatu. Radny zaskarżył uchwałę do sądu administracyjnego i, oczekując na rozstrzygnięcie, wykonuje związane z mandatem obowiązki. Czy taka sytuacja jest prawidłowa?
Co mówią przepisy
Poszukując odpowiedzi na to pytanie, należy sięgnąć do dwóch ustaw: o samorządzie gminnym oraz ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Pierwsza z nich w art. 23a stanowi, że warunkiem przystąpienia do wykonywania mandatu przez radnego jest złożenie ślubowania. Artykuł 190 drugiej określa natomiast przesłanki wygaśnięcia mandatu radnego. Jedną z nich jest utrata biernego prawa wyborczego. Radnym nie może być zatem osoba karana za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego oraz taka, wobec której sąd wydal wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w takiej sprawie (art. 7 ust. 2 w zw. z art. 190 ust. 1 pkt 3 ordynacji wyborczej).
Procedura
W opisanej sytuacji nie należy dopuścić do złożenia przez radnego ślubowania. Nie zmienia to jednak faktu, że trzeba uruchomić całą procedurę, której celem jest stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego. W tym celu rada gminy powinna podjąć stosowną uchwałę najpóźniej w terminie trzech miesięcy od wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu (uprawomocnienie się wyroku skazującego lub orzeczenia warunkowo umarzającego postępowanie karne). Przed podjęciem takiej uchwały rada powinna umożliwić zainteresowanemu złożenie wyjaśnień.
Trzeba też pamiętać, że od uchwały rady stwierdzającej wygaśnięcie mandatu zainteresowanemu przysługuje skarga do sądu administracyjnego, którą należy wnieść w terminie siedmiu dni od dnia, w którym uchwała ta została radnemu doręczona. Mandat radnego wygasa z dniem uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego oddalającego taką skargę.
Jeżeli natomiast sąd uzna skargę zainteresowanego za uzasadnioną, bo np. stwierdzi, że wydany przez sąd powszechny wyrok nie dotyczył popełnienia przez radnego przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego, to rada gminy powinna takiej osobie umożliwić złożenie ślubowania i przystąpienie do wykonywania mandatu radnego.
