Nowe zasady odpłatności za przedszkola to efekt wprowadzonej od 1 września 2010 r. zmiany ustawy o systemie oświaty.
Uchwalona 5 sierpnia 2010 r. nowelizacja zmodyfikowała definicję przedszkola publicznego. Zapisano w niej wprost, że jest to tylko taka placówka, które zapewnia bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym przez organ prowadzący, nie krótszym niż pięć godzin dziennie. Spowodowało to, że pobieranie opłat ryczałtowych i bezzwrotnych stało się niemożliwe.
Już wcześniej uchwały gminnych rad wprowadzające takie opłaty były kwestionowane. Zarówno przez wojewodów, jak i przez sądy administracyjne.
Jako przykład przytoczyć można wyrok WSA w Poznaniu z 21 stycznia 2010 r., w którym sąd stwierdził, że rada nie może ustalać opłat za pobyt dziecka w przedszkolu publicznym, jeżeli realizuje ono jedynie podstawy programowe, gdyż mieszczące się w nich świadczenia są bezpłatne (IV SA/Po 887/09). Jednocześnie sąd wyjaśnił, że przy ustalaniu opłaty za świadczenia przekraczające podstawy programowe w przedszkolach publicznych należy szczegółowo wykazać, za co konkretnie opłata jest żądana i co się na nią składa.
