Udzielenie pożyczki z budżetu gminy konkretnemu podmiotowi - kto decyduje

- Nasza rada gminy zamierza podjąć uchwałę w sprawie pożyczki dla klubu sportowego działającego na terenie gminy. Jako podstawę chcemy wskazać art.. 18 ust. 2 pkt 9 lit i. ustawy samorządowej. Czy będzie to legalne? Czy izba obrachunkowa może taką uchwałę podważyć?

Pytanie dotyczy art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, warto więc przytoczyć treść tego przepisu. Zgodnie z nim, do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym.

Czytaj także: O trybie udzielenia pożyczki decyduje wójt

Na kanwie ww. regulacji ukształtowało się bogate orzecznictwo sądowe i nadzorcze regionalnych izb obrachunkowych. Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 26 października 2011 r. (sygn. akt II SA/Ke 614/11 wskazano: „Przepis art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) dawał radzie gminy wyłączne uprawnienie do podejmowania uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu w zakresie ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez zarząd w roku budżetowym".

Co istotne, wspomniana uchwała nie stanowi samoistnej podstawy do zaciągania (udzielenia) przez jednostkę samorządu terytorialnego pożyczki, zobowiązania te bowiem muszą mieć umocowanie w uchwale budżetowej stanowiącej podstawę prowadzenia gospodarki finansowej w danym roku budżetowym.

Z kolei, w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z 22 maja 2014 r. (Nr 0102-111/14) podkreślono: „Czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji dokonuje w gminie burmistrz. Do wyłącznej kompetencji rady miejskiej należy natomiast ustalenie maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez burmistrza w roku budżetowym (a nie podejmowanie uchwał w konkretnych sprawach)".

Natomiast w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy z 7 maja 2014 r. (Nr XI/28/2014) podano: „Udzielenie z budżetu gminy pożyczki konkretnemu podmiotowi, na określony cel i na konkretnych warunkach, należy do kompetencji wójta gminy. Wskazując podmiot, któremu udziela się pożyczki, jej wysokość oraz cel, rada gminy przekroczyła swoje kompetencje i naruszyła art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy o samorządzie gminnym".

Wreszcie, w kontekście zapytania warto odnotować stanowisko podane w jednym z najnowszych rozstrzygnięć nadzorczych z podanego zakresu przedmiotowego. Chodzi o uchwałę Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z 31 października 2018 r. (Nr KI-411/217/18). W uzasadnieniu tej uchwały (tematyka zbliżona zakresowo do podanej w zapytaniu gminy) wskazano zaś, że taka uchwała została podjęta bez podstawy prawnej i stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 w zw. z ww. art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i oraz art. 262 ustaw 1 i 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 2077 ze zm.).

Z ww. art. 30 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wynika, że wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. Przepis ten statuuje ogólną kompetencję wykonawczą wójta w strukturze gminnej. Zgodnie zaś z art. 262 ust. 1 – 2 ustawy o finansach publicznych - czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek, innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd. Dla ważności tych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu terytorialnego.

Czynności prawnych (o których mowa w ust. 1), w gminie dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta. Finalnie, izba obrachunkowa stwierdziła nieważność uchwały rady gminy w sprawie udzielenia pożyczki dla klubu sportowego, wskazując jednocześnie w uzasadnieniu, że rada gminy nie może zastępować wójta gminy w udzielaniu pożyczki.

Wniosek

W razie podjęcia, uchwała z wysokim prawdopodobieństwem, będzie prawnie wadliwa. Będzie to skutkowało stwierdzeniem jej nieważności przez właściwą miejscowo regionalną izbę obrachunkową w trybie regulacji ustawy o samorządzie gminnym i ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Rola rady ogranicza się do podjęcia uchwały w trybie wskazanego w zapytaniu art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy o samorządzie gminnym oraz w odpowiednim zabezpieczeniu środków w samym budżecie gminy.