Samorząd może zakazać ogrzewania domów określonym paliwem

Na obszarach, na których szczególnie w sezonie grzewczym pogarsza się jakość powietrza, np. pojawia się smog, można podejmować działania zmierzające do jego poprawy. Samorząd województwa może wprowadzić np. zakaz ogrzewania domów węglem albo jego najgorszymi gatunkami, takimi jak miał, muł, flot węglowy. Takie zmiany wprowadziła nowelizacja ustawy – Prawo ochrony środowiska (dalej ustawa), która weszła w życie 12 listopada 2015 roku.

Podejmowanie uchwał

Nowe przepisy, a konkretnie znowelizowany art. 96 ustawy, daje samorządom województw oręż do walki o poprawę jakości powietrza i zdrowia mieszkańców zanieczyszczonych terenów. Sejmiki województw mogą podejmować uchwały zawierające zakazy dotyczące np. ogrzewania domów węglem. Poprzednie brzmienie art. 96 było zbyt ogólne, co wykazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, unieważniając uchwałę sejmiku województwa małopolskiego (ograniczała ogrzewanie domów węglem). Tak wypowiedział się też Naczelny Sąd Administracyjny (II OSK 255/15).

Dużo możliwości

Nowe brzmienie przepisu wskazuje, co dokładnie w uchwale, która ma poprawić jakość powietrza na danym terenie, ma określić sejmik województwa oraz jak wygląda cała procedura podejmowania takiej uchwały. I tak może się w niej znaleźć nie tylko np. zakaz ogrzewania węglem, ale także zakaz stosowania danego rodzaju pieca.

Ponadto uchwała nie musi wprowadzać wyłącznie zakazów. Dopuszczalne są też pewne ograniczenia związane z wykorzystaniem paliw do ogrzewania.

Jeżeli samorząd województwa zdecyduje się podjąć taką uchwałę, powinien określić rodzaje lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania lub których stosowanie jest zakazane. Może też dokładnie określić parametry techniczne i emisyjne dla pieców i kotłów grzewczych.

Nowe przepisy pozwalają też narzucić pewne rozwiązania techniczne ograniczające emisje szkodliwych pyłów. Chodzi tu np. o zastosowanie filtrów. Dzięki temu w niektórych rejonach może się okazać, że wystarczy samo doposażenie centralnego ogrzewania o takie techniczne rozwiązania bez konieczności wprowadzania zakazu palenia węglem. W ten sposób uniknie się przymuszania mieszkańców do kosztownej wymiany pieca węglowego np. na gazowy.

Ważne

Nowe regulacje pozwalają samorządom elastycznie kształtować pewne rozwiązania w zależności od potrzeb na danym terenie.

Uchwała podjęta na podstawie art. 96 prawa ochrony środowiska ma też określać granice obszaru, na którym wprowadza się ograniczenia lub zakazy związane np. z paleniem węglem. Takie obostrzenia mogą objąć zarówno całe województwo, jak i tylko jedną miejscowość. Ponadto uchwała ma określać, kogo dokładnie dotyczą zakazy czy ograniczenia i jakich dokładnie instalacji. To oznacza, że oprócz mieszkańców może objąć także firmy, szkoły czy szpitale.

Ważne

Ustawa zawiera pewien wyjątek: uchwała podjęta na podst. art. 96 ustawy nie może mieć zastosowania do instalacji, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia zintegrowanego albo pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza. Czyli nie obejmie np. elektrowni czy ciepłowni.

Sejmik województwa może też (choć nie musi) wprowadzić ograniczenia związane z określonym celem lub sposobem wykorzystania danego paliwa. Ponadto ograniczenia czy zakaz palenia węglem nie muszą trwać cały czas. Nowelizacja pozwala, by sejmik mógł określić w uchwale okresy, w których dane zakazy obowiązują.

Opiniowanie projektu

Zanim uchwała ograniczająca czy zakazująca wykorzystanie nieprzyjaznych środowisku i zdrowiu paliw zostanie uchwalona, jej projekt musi być zaopiniowany. Zarząd województwa musi przedstawić przygotowane propozycje wójtom, burmistrzom lub prezydentom miast i starostom. Ci mają miesiąc na wydanie opinii. A jeżeli w tym czasie nie zrobią tego, to uznaje się, że zaakceptowali projekt uchwały.

Wpływ na uchwałę mogą mieć też mieszkańcy terenów, na których planowane jest wprowadzenie odpowiednich zakazów i ograniczeń. W postępowaniu dotyczącym opracowania uchwały mają zastosowanie przepisy ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DzU z 2013 r. poz. 1235, ze zm.). To oznacza, że zarząd województwa musi podać do publicznej wiadomości, że przystąpił do opracowywania projektu uchwały i czego ma ona dotyczyć.

Musi przy tym poinformować o możliwości zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy (np. projektem uchwały lub założeniami) oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu oraz o możliwości składania uwag i wniosków. A na ich zgłaszanie mieszkańcy czy organizacje ekologiczne mają 21 dni. Zarząd województwa musi też poinformować o tym, w jaki sposób należy zgłaszać uwagi, gdzie je kierować oraz kto jest właściwy do ich rozpatrzenia.

Zgodnie z ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko uwagi i wioski społeczeństwa mogą być składane pisemnie, ustnie w formie protokołu oraz drogą elektroniczną (np. e-mailem) bez konieczności opatrywania ich bezpiecznym podpisem elektronicznym. Zarząd województwa musi je rozpatrzyć, z tym, że nie bierze pod uwagę tych, które wpłyną po wyznaczonym 21-dniowym terminie na zgłaszanie uwag.

Do przyjętego dokumentu trzeba dołączyć uzasadnienie, w którym należy wskazać, w jakim zakresie uwagi i wnioski społeczeństwa zostały uwzględnione i w jaki sposób. Zarząd województwa musi też poinformować o tym, gdy projekt uchwały będzie już gotowy i umożliwić zapoznanie się z jego treścią.

podstawa prawna: Ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska (DzU z 2015, poz. 1593)

Komentarz

Daniel Chojnacki, radca prawny w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka