Koronawirus: cięcia pensji urzędników na finansowanie kryzysu

W obowiązujących od soboty przepisach tarczy antykryzysowej 2.0. znalazł się przepis art. 15zzzzzo i następne, który daje rządowi możliwość nakazania zwolnień w poszczególnych urzędach lub obniżenia wynagrodzeń do końca tego roku. Może to dotyczyć nawet kilkuset tysięcy urzędników. Warunkiem cięć jest wzrost deficytu lub zadłużenia państwa, co można już uznać za spełnione. Wszystko wskazuje, że oszczędności mają posłużyć finansowaniu wydatków na świadczenia antykryzysowe dla biznesu.

Wszczepić gen oszczędności

O skalę oszczędności w administracji publicznej pytali dziennikarze premiera Mateusza Morawieckiego na wtorkowej konferencji prasowej. Odpowiedź była wymijająca:

– Staramy się zaszczepić gen oszczędzania w administracji publicznej. To nie jest czas na premie, podwyżki i nagrody. (...) Musimy jako klasa polityczna skupić się na jednym celu: ratowania miejsc pracy. I temu będą służyły oszczędności w administracji publicznej – stwierdził szef rządu.

Czytaj także:

Koronawirus: czy będą zwolnienia w administracji rządowej?

Rozmówcy „Rz" wskazują, że główne uderzenie oszczędnościowe nastąpi w urzędach wojewódzkich i ministerstwach. Po przejściu wielu urzędników na pracę zdalną okazało się, że nie wszyscy są potrzebni.

Sami zainteresowani nie wiedzą, jak to ma wyglądać w innych instytucjach.

– Dotychczas ani rząd, ani kierownictwo KAS nie konsultowało z nami żadnych redukcji zatrudnienia ani płac – zaznacza Tomasz Ludwiński, szef NSZZ Solidarność skarbowców. Przypomina, że wciąż obowiązuje zawarte kilka miesięcy temu porozumienie ministra finansów ze związkami zawodowymi działającymi w KAS i ustawa budżetowa w sprawie 6-proc. podwyżek dla pracowników i funkcjonariuszy.

Środki na te podwyżki zawarto w ustawie budżetowej na 2020 r. Aby się z nich wycofać, co do zasady należałoby tę ustawę zmienić. Tymczasem, jak zadeklarował w poniedziałek minister Tadeusz Kościński na Twitterze, „w tej chwili nie spieszymy się z jego [budżetu] nowelizacją. Jeśli znowelizujemy go szybko, to będziemy mieć mniej wiarygodnych parametrów".

O jakie pieniądze chodzi? Przykładowo ZUS ma zarezerwowane w budżecie państwa ponad 300 mln zł na podwyżki dla ok. 45 tys. zatrudnionych.

– Nie wyobrażam sobie, by miało nie dojść do podwyżek – mówi Regina Borkowska, szefowa NSZZ Solidarność w ZUS. – Wpłynęło do nas już około miliona wniosków o zawieszenie i umorzenie składek, a także o wypłatę świadczenia postojowego. Pracujemy w oddziałach na dwie zmiany, aby się jak najszybciej z nimi uporać.

Pracownicy budżetówki będą się jednak musieli pogodzić, że nie tylko nie zobaczą podwyżek, ale dotkną ich obniżki pensji czy zwolnienia.

– Gdyby zwolnienia i cięcia miały objąć gabinety polityczne ministrów, to nie mam nic przeciwko – mówi Andrzej Radzikowski, szef OPZZ. – Administracji ciągle przybywa zadań. Wystarczy wskazać ZUS czy sanepid.

Zwolnienia szkodzą

Skarbówka ma złe doświadczenia z redukcji kadr. Najlepszym przykładem są cięcia w trakcie wprowadzanej od 2017 r. reformy tworzącej KAS. Wówczas doprowadzono do odejścia z pracy ponad 2600 funkcjonariuszy i pracowników. Dodatkowo ponad 4 tys. celników „rozmundurowano", tj. nadano im status urzędnika (mniej korzystny od warunków dla funkcjonariuszy celnych).

Efekty nie kazały na siebie czekać. Z opublikowanego w styczniu raportu Najwyższej Izby Kontroli wynikało, że w pierwszym okresie po reformie przyniosło to znaczny spadek efektywności egzekucji należności podatkowych z cła i akcyzy (nawet do 50 proc.). NIK zauważyła w raporcie, że wśród zwolnionych pracowników i funkcjonariuszy byli doświadczeni specjaliści z bardzo istotnych obszarów, pracujący w grupach zadaniowych ds. narkotyków, papierosów czy hazardu.

Pracownicy kluczowych urzędów szykują się do protestów. Może się okazać, że nieprzemyślane cięcia sparaliżują ich działanie.