Udział w wydaniu zaskarżonej decyzji powoduje wyłączenie pracownika

Problem

Strona niezadowolona z decyzji prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych zwróciła się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Czy sprawę może ponownie badać ta sama osoba, która wydała zaskarżoną decyzję?

Co mówią przepisy

Zgodnie z art. 24 § 1 pkt 5 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie, w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji.

W myśl art. 127 § 3 k.p.a. od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie. Strona niezadowolona z decyzji może jednak zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do tego wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

Definicja pojęcia „minister" zawarta jest w art. 5 § 2 pkt 4 k.p.a. Przez ministra należy rozumieć: prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy w drodze decyzji administracyjnych lub wydających zaświadczenia.

Prawnik wyjaśnia

Anna Puszkarska , radca prawny

W przypadku wniesienia przez stronę wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakaz ponownego jej rozpatrzenia przez tę samą osobę nie dotyczy ministra, czyli w omawianym przypadku prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Za osobę piastującą funkcję ministra nie można natomiast uznać pracownika upoważnionego do działania w jego imieniu. Skutkiem wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nie może być zatem wydanie decyzji przez tę samą osobę upoważnioną do działania w imieniu ministra, która brała udział w wydaniu wcześniejszej decyzji.

Powody wyłączenia

W orzecznictwie podkreśla się, że celem wyłączenia pracownika jest zapewnienie bezstronności w postępowaniu odwoławczym. Nie ma przy tym znaczenia, czy osoba ta brała udział w wydaniu zaskarżonej decyzji w niższej instancji czy w tej samej instancji na podstawie art. 127 § 3 k.p.a. (por. uchwała siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 lutego 2013 r., sygn. II GPS 4/12, ONSAiWSA 2013/4/58).

Celem art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. jest uniknięcie sytuacji, w której pracownik biorący udział w czynnościach postępowania administracyjnego i mający przez to już wyrobiony pogląd czy to tylko np. na stan faktyczny sprawy – jeżeli brał udział wyłącznie w postępowaniu dowodowym, czy też również na sposób rozstrzygnięcia sprawy – gdy wydawał decyzję z upoważnienia organu, postępowałby w sposób zdeterminowany przez swoje wcześniejsze doświadczenia związane z udziałem w postępowaniu (wyrok NSA z 6 lipca 2011 r., II GSK 743/10).

Takie skłonności, jak przywiązanie do określonych poglądów, sposób oceny stanu faktycznego czy nawet określony punkt widzenia prawa w procesie jego wykładni i stosowania, nie są przypisane do danej funkcji, lecz są typowymi cechami człowieka. Dlatego też zawsze tam, gdzie jest to możliwe, trzeba unikać sytuacji, w których dana osoba będzie kontrolowała swój sposób załatwienia danej sprawy (wyrok NSA z 14 października 2014 r., sygn. II GSK 1219/13).

Kompetencje ministra

W razie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. nie dotyczy jednak ministra. Jak wyjaśniono w uchwale siedmiu sędziów NSA z 20 maja 2010 r. (I OPS 13/09, ONSAiWSA 2010/5/82), art. 127 § 3 k.p.a. przyznaje kompetencję do ponownego rozpatrzenia sprawy ministrowi. Brak natomiast regulacji, która dawałaby podstawę do pozbawienia ministra tych uprawnień. Wyprowadzanie w drodze wykładni możliwości pozbawienia uprawnień organu administracji publicznej jest sprzeczne z zasadą bezwzględnie obowiązującego układu kompetencji, których przesunięcie może nastąpić tylko na podstawie przepisu prawa.