Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach rozstrzygnął w interpretacji z 31 października 2016 r. (sygn. 2461-IBPP3.4512.528.2016.1.MD) kwestię uznania dopłat do taryf dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków przekazywanych przez gminę zakładowi budżetowemu za element podstawy opodatkowania, w okresie po podjęciu przez nią rozliczeń podatku VAT w modelu scentralizowanym. Gmina jest podatnikiem podatku VAT zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny. W jej strukturze organizacyjnej funkcjonuje Zakład Gospodarki Komunalnej (ZGK) posiadający status gminnego zakładu budżetowego. Przedmiotem działalności ZGK jest wykonywanie zadań własnych gminy o charakterze użyteczności publicznej z zakresu gospodarki komunalnej m.in. zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków. Z uwagi na dotychczasową jednolitą praktykę organów podatkowych, ZGK był (i jest) zarejestrowany jako odrębny od gminy podatnik VAT i w składanych przez siebie deklaracjach VAT (z podaniem własnego numeru NIP) wykazywał podatek VAT należny z tytułu dokonywanej sprzedaży.
W zakresie usług zaopatrzenia w wodę i odprowadzenia ścieków, za świadczone usługi gmina pobiera opłaty od mieszkańców (za pośrednictwem ZGK). Opłaty te wynikają z taryfy zatwierdzonej przez radę gminy w formie uchwały i kalkulowane są w ten sposób, że ich wysokość zależy od ilości (m3) odprowadzonych ścieków lub doprowadzonej wody od/do danego mieszkańca. Aby mieszkaniec gminy nie był w całości obciążany kosztem powyższych usług, a jednocześnie na konto ZGK wpływała pełna kwota wynikająca z taryfy, system opłat w tym zakresie był (i nadal jest) zorganizowany w ten sposób, że część kosztów za powyższe usługi ponosi mieszkaniec, część natomiast finansowana jest przez gminę. Przelewała ona zatem na konto ZGK odpowiednią kwotę celem uzupełnienia opłaty wpłacanej przez mieszkańca do wysokości taryfy ustalonej przez radę gminy.
Z uwagi na to, że ZGK był traktowany jako odrębny od gminy podatnik VAT, traktował on kwoty przelewane przez gminę jako dotację uzyskaną od osoby trzeciej i z tego tytułu odprowadzał podatek VAT należny. W świetle wyroku TSUE gmina zamierza scentralizować rozliczenia VAT gminy oraz ZGK za okresy nieobjęte przedawnieniem, a od dnia 1 stycznia 2017 r. rozpocząć na bieżąco rozliczanie VAT w oparciu o model scentralizowany, tj. z uwzględnieniem obrotów (a także nabyć) osiąganych za pośrednictwem ZGK oraz jednostek budżetowych gminy.
Ponieważ czynności wykonywane pomiędzy gminą i jej jednostkami oraz zakładem budżetowym (w zakresie centralizacji wstecznej jak i bieżącej) powinny zostać uznane w świetle przywołanych orzeczeń za niepodlegające opodatkowaniu VAT, gmina powzięła wątpliwość, czy dopłaty do stawek opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzenie ścieków w dalszym ciągu powinny być traktowane jako dopłaty mające bezpośredni wpływ na cenę (tj. element podstawy opodatkowania) i tym samym, czy prawidłowe jest dokonywanie rozliczeń VAT należnego z tego tytułu. Sama stanęła na stanowisku, że po przeprowadzeniu centralizacji dopłaty te nie powinny być uznawane za stanowiące element podstawy opodatkowania i tym samym gmina nie powinna wykazywać z tego tytułu VAT należnego. W świetle centralizacji VAT, dopłaty te należy bowiem uznać jako udzielane „samemu sobie".
Powyższe stanowisko dyrektor izby skarbowej uznał za prawidłowe. Wskazał, że w świetle orzecznictwa TSUE oraz uchwały NSA zarówno jednostki budżetowe, jak i zakłady budżetowe nie posiadają odrębności podatkowej na gruncie przepisów o podatku VAT. Wszelkie czynności wykonywane przez nie na rzecz osób trzecich powinny być w związku z tym rozliczane przez jednostkę samorządu terytorialnego, która je utworzyła, czynności dokonywane w ramach tych jednostek zaś mają charakter wewnętrzny. Przy scentralizowanym modelu rozliczeń świadczenie jakichkolwiek czynności pomiędzy jednostkami budżetowymi i zakładami budżetowymi tej samej gminy a gminą staje się świadczeniem wewnętrznym niepodlegającym w ogóle podatkowi VAT. Świadczenie składające się na istotę usługi zakłada bowiem istnienie dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, tj. dwóch odrębnych podmiotów.
