Najpierw wyrok NSA, potem wniosek o odszkodowanie

Od 4 kwietnia 2010 r. ustawodawca wprowadził zmiany do ustawy – [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=114FE3EDA588AA5E93C64915959F22B5?id=166935]Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU nr 153, poz. 1270 ze zm[/link], dalej p.p.s.a.), na mocy których wyposażył podatników w nowe narzędzie do walki o ich prawa. Ustawa wprowadziła instytucję skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Skarga taka przysługuje zarówno od orzeczeń WSA, jak i NSA. Jako zasadę ustawodawca przyjął, że [b]skarga przysługuje od prawomocnego orzeczenia WSA, gdy przez jego wydanie została stronie wyrządzona szkoda[/b], a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.

W wyjątkowych przypadkach skarga przysługuje także od prawomocnego orzeczenia WSA, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących im środków prawnych, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych.

W przypadku orzeczeń NSA ustawodawca przyjął, że skarga będzie przysługiwać, tylko gdy niezgodność z prawem wynika z rażącego naruszenia norm prawa Unii Europejskiej.

[srodtytul]Tylko konkretne zarzuty...[/srodtytul]

Skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia można oprzeć na naruszeniu prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność orzeczenia z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda.

Podstawą skargi (podobnie jak przy skardze kasacyjnej) nie mogą być jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

Skarga powinna zawierać m.in.:

- wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne,

- uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy,

- wniosek o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem.

[srodtytul]...i tylko w określonym czasie[/srodtytul]

Skargę należy wnieść do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się. [b]NSA, rozpatrując skargę, będzie brał pod uwagę tylko zarzuty w niej wyraźnie powołane[/b].

Od tego samego orzeczenia strona może wnieść tylko jedną skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Uwzględniając skargę, NSA stwierdza, że orzeczenie jest w zaskarżonym zakresie niezgodne z prawem.

Może także oddalić skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w razie braku podstawy do stwierdzenia, że zaskarżone orzeczenie jest niezgodne z prawem.

[srodtytul]Sąd nie uchyli orzeczenia[/srodtytul]

Jaka jest więc rola tej nowej skargi i czy można ją traktować jako dodatkowy środek zaskarżenia obok skargi do WSA i skargi kasacyjnej do NSA?

W uzasadnieniu do projektu ustawy wyjaśniono tę wątpliwość, wskazując, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia nie może zastępować, wyprzedzać ani uzupełniać skargi kasacyjnej kierowanej do NSA. Oba te środki powinny stanowić spójny, zharmonizowany mechanizm zaskarżania orzeczeń.

Względy pragmatyczne i prakseologiczne oraz zasady konstruowania procedur sądowych wskazują bowiem, że mnożenie lub powielanie środków prawnych zmierzających do tego samego lub podobnego celu jest niedopuszczalne.

Skarga nie jest więc nowym środkiem zaskarżenia (także nadzwyczajnym, jak wznowienie postępowania) skutkującym niejako rozpatrzeniem zagadnienia przez trzecią instancję. Nie powoduje ona bowiem uchylenia zaskarżonego wyroku, który posiada przymiot prawomocności.

Jak wynika z przepisów przejściowych ustawy wprowadzającej skargę, przysługuje ona także od orzeczeń, które stały się prawomocne od

1 stycznia 2004 r., a przed dniem wejścia w życie ustawy. Można ją też wnieść w terminie dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy, czyli od 10 kwietnia 2010 r.

[ramka][b]Na jakie zyski mogą liczyć podatnicy[/b]

[b]Co podatnik może zyskać, wnosząc skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, skoro jej uwzględnienie nie spowoduje skasowania niekorzystnego dla niego wyroku? [/b]

Uzyskując pozytywne rozstrzygnięcie, nabywa prawo do wystąpienia do Skarbu Państwa z powództwem cywilnym o odszkodowanie na podstawie art. 417 § 2 zd. pierwsze [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link].

Zgodnie z tym przepisem, jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem.

Rozstrzygnięcie zapadłe po rozpatrzeniu skargi ma więc charakter przedsądu, bowiem sąd rozpoznający roszczenie odszkodowawcze nie może samodzielnie ustalić niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.