E-sąd nie zastąpi innych sądów

Nieprawdziwe są alarmistyczne informacje, że e-sądowi grozi zator. Wprawdzie w pierwszym tygodniu września trafiła do niego rekordowa liczba pozwów, bo ponad 100 tys. (mógł to być powakacyjny efekt), ale i z nimi dał sobie radę.

Choć do wczoraj (29 września) do godziny 13 wpłynęło tu 1,94 mln spraw, e-pozwy rozpatrywane są w zasadzie na bieżąco.

Na dodatek Ministerstwo Sprawiedliwości zadecydowało już o wzmocnieniu tego sądu (przyznano mu trzech sędziów, czterech asystentów, 25 referendarzy z ośrodków migracyjnych ksiąg wieczystych oraz dziesięciu urzędników).

– To ze wszech miar wskazany kierunek reform – mówi Marek Woźniak, dyrektor Departamentu Obsługi Zobowiązań Klienckich Polskiej Telefonii Cyfrowej. – Radykalne uproszczenie procedur sądowych w e-sądzie wygenerowało setki tysięcy nowych spraw, których wierzyciele wcześniej w ogóle nie wytaczali, gdyż zniechęcały ich do tego pracochłonne i skomplikowane procedury.

Czy będą kolejne

Pojawia się jednak postulat tworzenia kolejnych e-sądów.

– To nie takie proste – wskazuje adwokat Andrzej Michałowski. – E-sąd nie obejmie wszystkich postępowań, jest przeznaczony dla spraw najprostszych, bezspornych i niewymagających właściwie dowodów. Tymczasem istotą sądu jest spór i często skomplikowane dowodzenie. Jak je prowadzić w drodze elektronicznej? W sprawach złożonych zalety e-sądu osłabną. Poza tym ilu obywateli może w bliskiej przyszłości sprawnie wykorzystywać systemy zakładania  kont, elektroniczny podpis, kodowanie, doręczenia czy szczególny tryb nadawania klauzul? Nie ulegajmy więc złudzeniu, że już można zacząć przekształcać sale rozpraw w serwerownie. Wiążmy e-sąd tylko z niektórymi szczególnymi obszarami.

Możliwości elektroniki

Z pewnością elektronika nie powiedziała w sądach ostatniego słowa. Zresztą Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowuje dużą nowelę w tej sprawie, m.in. informatyzację procedury wystawiania i egzekucji bankowego tytułu egzekucyjnego, a także zajęcia kont bankowych. E-procedura ma też objąć europejskie postępowanie nakazowe i międzynarodowe postępowanie cywilne. Tymi sprawami mają się zająć kolejne e-sądy, na początek jeden.

Sąd upominawczy rozpatruje sprawy bardzo skutecznie, ale tylko te najprostsze

– Miejmy nadzieję, że ten projekt nie zostanie zapomniany po wyborach – powiedziała "Rz" Emilia Podębska, ekspert największej organizacji pracodawców Pracodawcy RP.

Pól wykorzystania elektroniki jest więcej – wskazują nasi rozmówcy. Może to dotyczyć doręczeń elektronicznych dla pełnomocników zawodowych – adwokatów i radców, elektronicznego potwierdzania odbioru korespondencji z poczty zamiast tzw. zwrotek, a nawet, tak jak w Nowej Zelandii, możliwości udziału strony lub jej pełnomocnika w rozprawie zdalnie za pośrednictwem Internetu, np. bez wychodzenia z kancelarii. Wymagałoby to jednak zdefiniowania zasady bezpośredniości w procesie.

Proces upominawczy

Postępowanie upominawcze jest bardzo skuteczne, a e-postępowanie różni się tylko tym, że kontakt z sądem odbywa się niemal w całości elektronicznie, co jest dużym ułatwieniem dla powodów: dostawców masowych usług telefonicznych, prądu czy wody.

Prawie 97 proc. spraw kończy się nakazem zapłaty bez rozprawy, gdyż żądanie pozwu musi być udokumentowane i nie budzić wątpliwości. W razie zaś złożenia sprzeciwu sprawa toczy się normalnie, ale sprzeciwów jest niewiele.

Zobacz serwis » Prawnicy, doradcy i biegli » Sędziowie i sądy » Sądy i trybunały » E-sądy

Rozmowa "Rzeczpospolitej"

Jacek Widło sędzia, szef lubelskiego e-sądu ds. upominawczych

Rz: Słyszało się ostatnio, że e-sądowi grozi zapaść. Pan uważa inaczej, proszę nas uspokoić.

Jacek Widło:

E-sąd ma się znakomicie. Jesteśmy w stanie załatwić w trzy dni 22 tys. spraw. To wyniki z 19 – 22 września. Faktem jest, że ostatnio spraw nawet jak na e-sąd wpłynęło bardzo dużo (w pierwszym tygodniu września 100 tys.), ale może być to efekt zwiększonej aktywności powodów po wakacjach. Gdyby e-sąd sobie nie radził, powodowie kierowaliby pozwy nie do niego, postępowanie elektroniczne ma bowiem fakultatywny charakter. Świadczy to o wielkiej popularności lubelskiego e-sądu i zaufaniu do niego. Widząc to zjawisko, wystąpiłem o zwiększenie kadr i z propozycją reorganizacji e-sądu. Ministerstwo Sprawiedliwości błyskawicznie zareagowało, przyznając nowe etaty.

Czy to ostatnie wzmocnienie MS wystarczy?

Nawet jak na tę większą skalę wpływu spraw powinno to wystarczyć. Pamiętać jednak trzeba, że nowe osoby muszą się wdrożyć do pracy w tym systemie.

Z kolei zapowiadane usprawnienia e-sądu, tzn. przygotowana nowela kodeksu postępowania cywilnego, mogą być uchwalone dopiero w nowej kadencji. Czy do tego czasu e-sąd wytrzyma?