Dyscyplinarki prawników: Dla adwokata kasacja, dla doradcy apelacja

Adwokaci, radcowie i notariusze nie mogą się odwołać od orzeczenia dyscyplinarnego do sądu. Tylko wyjątkowo przysługuje im kasacja od wyroków prawomocnych do Sądu Najwyższego: z powodu naruszenia prawa przez organy korporacyjne lub zbyt surowej kary.

Znaczące różnice

Inaczej jest w sprawach dyscyplinarnych aptekarzy czy doradców podatkowych. Oni mogą wnieść odwołanie od wyroku sądu korporacyjnego (drugiej instancji) do sądu apelacyjnego, który rozpatrzy sprawę merytorycznie i na nowo.

Wszystkie wymienione profesje to zawody zaufania publicznego. Ich procedury dyscyplinarne w istotnej kwestii, jaką jest kontrola orzeczeń organów korporacyjnych przez sąd państwowy, różnią się. Różnica wypada na niekorzyść zawodów prawniczych.

Problem zauważył swego czasu rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski. Zwrócił uwagę, że to zróżnicowanie dotyka nie tylko obwinionych członków korporacji, ale także poszkodowanych przez nich klientów. Oni także mają ograniczone możliwości zaskarżania do sądu korporacyjnych wyroków dyscyplinarnych.

Z tego względu RPO zaskarżył do Trybunału Konstytucyjnego przepisy o kasacjach, uważając, że naruszają prawo do sądu (art. 45 ustawy zasadniczej). Kontrola orzeczeń dyscyplinarnych przez sądy powszechne jest gwarancją praw konstytucyjnych – twierdził rzecznik. Dlatego powinny one mieć uprawnienie do weryfikacji represyjnych decyzji organów korporacyjnych, które choć nazywają się sądami, to w świetle konstytucji nimi nie są. Sprawa czeka na rozpoznanie.

Pełna czy ograniczona

Z takim poglądem zgadza się Adam Bodnar z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, który popiera pełną kontrolę wyroków dyscyplinarnych przez sądy powszechne.

– Taki jest standard w orzecznictwie Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu – mówi, opowiadając się za jednakowym uregulowaniem tej kwestii w procedurach dotyczących wszystkich zawodów zaufania publicznego.

Zdaniem Rafała Dębowskiego z Naczelnej Rady Adwokackiej nie należy uszczuplać gestii samorządu, który ustala normy postępowania członków, powinien zatem pilnować ich przestrzegania za pośrednictwem własnych instytucji.

– Rozszerzanie nadzoru państwa, w tym sądów, nad postępowaniem dyscyplinarnym zaprzeczyłoby konstytucyjnej zasadzie decentralizacji władzy – podkreśla. – Choć sąd adwokatury nie jest sądem powszechnym, to gwarantuje rozstrzygnięcie sprawy przez niezawisły organ.

Obaj rozmówcy „Rz" zgodni są co do tego, że korporacyjnymi sprawami dyscyplinarnymi nie trzeba obciążać Sądu Najwyższego. Zdaniem Adama Bodnara odwołania mogłyby merytorycznie rozpatrywać sądy apelacyjne, a nawet okręgowe. Rafał Dębowski proponuje z kolei, by kontrola już prawomocnych wyroków dyscyplinarnych ograniczała się tak jak dziś do kasacji, z tym że rozstrzyganych nie przez SN, lecz sądy apelacyjne.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autora i.walencik@rp.pl

Kontrola orzeczeń dyscyplinarnych

? Ustawa o doradztwie podatkowym

Art. 75.1. Od orzeczenia wydanego przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny przysługuje stronom odwołanie do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu apelacyjnego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (...).

3. Do rozpoznania odwołania stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego o apelacji. Od orzeczenia sądu apelacyjnego kasacja nie przysługuje.

? Prawo o adwokaturze

Art. 91a.1. Od orzeczenia wydanego przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny w drugiej instancji przysługuje stronom (...) kasacja do Sądu Najwyższego.