Surrealizm pojawił się 90 lat temu we Francji. Jego przywódcą był André Breton, filozof i poeta, autor „Manifestu surrealistycznego" z 1924 roku. Większość skupionych wokół niego twórców związana była poprzednio z prowokacyjnym dadaizmem, który narodził się w 1916 roku w reakcji na trwającą krwawą wojnę. Przedstawiciele dada buntowali się przeciwko konwencjom społecznym.
Surrealiści częściowo zachowali prowokacyjny stosunek do otoczenia dadaistów, niemniej zdecydowanie bardziej skoncentrowali się na twórczości. Obydwa kierunki postrzegane są jako apoteoza absurdu i zaliczane są do najbardziej awangardowych w sztuce europejskiej ubiegłego wieku. I choć surrealizm skupiał głównie artystów związanych z Francją i Belgią, jego wpływy są widoczne w sztuce międzynarodowej do dnia dzisiejszego.
Przedstawiciele surrealizmu buntowali się przeciwko burżuazyjnej koncepcji świata, krytykowali realizm w sztuce, naśladowanie natury oraz logikę. Inspirowali się mitami, marzeniami sennymi oraz halucynacjami. Fascynowało ich pojawienie się psychoanalizy, pociągała filozofia Karola Marksa. O ile ich flirt z polityką okazał się przelotny, to inspiracja podświadomością i niezbadanymi obszarami psychiki ludzkiej charakteryzuje większość surrealistycznych dzieł literackich i plastycznych.
Paryską ekspozycję „Surrealizm i przedmiot" otwiera „Suszarka do butelek", słynne ready-made Marcela Duchampa. Towarzyszą jej wczesne dzieła Francisa Picabii oraz Man Raya. Dalej poznajemy prace współczesnych artystów, u których widoczna jest fascynacja światem fantazmów. Takich jak Cindy Sherman, amerykańska artystka znana ze starannie przygotowywanych fotograficznych inscenizacji na granicy absurdu autorstwa. Zaprezentowany został również cykl „Fotorzeźby" Aliny Szapocznikow pochodzący z 1971 roku. Prace z tej serii były już pokazane w Centrum Pompidou podczas wystawy „Elles" w 2009 roku.
Zasługą obecnej ekspozycji jest nie tylko sugestywne wykazanie subtelnych i niekiedy zaskakujących więzi między surrealizmem a twórcami współczesnymi, ale również prezentacja historii międzynarodowych pokazów tego ruchu, jak na przykład wystawy w Galerii Maeght w Paryżu w 1947 roku. Wziął w niej udział między innymi Jerzy Kujawski, przez wiele lat zapomniany polski malarz, którego dopiero parę lat temu przypomniała wystawa przygotowana przez Andrzeja Turowskiego w warszawskiej Zachęcie.
