Bielecki: Plan ratowania Unii: Północ wygrała z Południem. I może za to słono zapłacić

Ale szczegóły porozumienia, jakie tej nocy zwarli ministrowie finansów strefy euro są niestety znacznie mniej optymistyczne.

Przede wszystkim nie jest to wielki kompromis, chwila jedności, jakiej tak bardzo potrzebuje dziś Europa. Trzeba raczej mówić o spektakularnym zwycięstwie Północy wobec Południa, o ile nie jego upokorzeniu. Przed tym spotkaniem włoski premier Giuseppe Conte wyciągnął ciężkie działa. Ostrzegał w wywiadzie dla BBC, że jeśli tym razem bogatsze kraje nie podadzą pomocnej dłoni krajom biedniejszych, samo istnienie Unii stanie pod znakiem zapytania.

To wsparcie miałoby polegać jego zdaniem na dwóch fundamentalnych punktach. 

Po pierwsze euroobligacjach, przejęciu przez Niemcy i Holandię przynajmniej w jakimś zakresie odpowiedzialność za dług Włoch i Hiszpanii. Francja proponowała tu kompromis: utworzenie “fundusz odbudowy Unii” o wartości ok. 3 proc. PKB Wspólnoty, który byłyby finansowany właśnie z emisji wspólnego długu.

Po wtóre pomoc nie będzie wypłacona z Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego (ESM), instytucji utworzonej podczas ostatniego kryzysu finansowego aby, w zamian za bolesne reformy strukturalne, wesprzeć kraje, które w przeszłości grzeszyły rozrzutnością. W końcu tym razem nie jest niczyją winą, że został dotknięty przez pandemię.

W obu punktach Conte, a wraz z nim Hiszpania i Francja, całkowicie przegrał. Po pierwsze euroobligacji nie będzie, ani dziś, ani w przyszłości. Nie tylko nie zostaną on wyemitowane aby finansować najbardziej pilne potrzeby, ale w konkluzjach spotkania wspomniano tylko w bardzo mętnych słowach o przyszłym funduszu, który wymarzyła sobie Francja. Bez kwot i źródeł finansowania. Gdy więc opadnie epidemia, sprawa zostanie odłożona ad acta, jak tyle innych rzeczy w historii Unii.

Po wtóre lwia część obecnego wsparcia (240 mld euro) będzie mimo protestów Conte wypłacona z ESM. Holendrzy zadbali także o zapis, że środki te mogą być przeznaczone wyłącznie służbie zdrowia. I pod warunkiem, że dany kraj respektuje limity równowagi finansowej strefy euro. 

Niemcy co prawda finansują 1/4 ESM, jakieś 60 mld euro. Takie poniosą wiec koszty, gdyby teoretycznie wszystkie inne kraje nie spłaciły zaciągniętych pożyczek. Jednak biorąc pod uwagę wprowadzone ograniczenia, bardzo wątpliwe, aby Południe Europy było w stanie wykorzystać uzgodniony limit kredytów z ESM odpowiadający 2 proc. ich PKB. 

Także pozostałe elementy pakietu, pomoc dla bezrobotnych Komisji Europejskiej (100 mld euro) oraz dla przedsiębiorstw Europejskiego Banku Inwestycyjnego (200 mld euro) to kredyty, nie darowizny. Trzeba będzie je spłacić. A mowa przecież o krajach, które już przed kryzysem były na granicy wypłacalności - dług Hiszpanii zbliżał się do 100 proc. PKB, Włoch przekraczał 130 proc. PKB.

Podstawowe pytanie brzmi, czy Niemcy, Holandia i reszta Północy nie przestrzeliły. Bank Unicredit przewiduje, że w tym roku hiszpańska i włoska gospodarka załamią się o 15 proc. To porażająca liczba. W Madrycie, z powodu buntu katalońskich secesjonistów i rosnącej w sile partii skrajnej prawicy Vox, premier Pedro Sanchez z trudem zdołał przedłużyć blokadę. W Rzymie do przejęcia władzy szykuje się eurosceptyczny lider Ligi Matteo Salvini. Sondaże dają mu pewne zwycięstwo w razie przedterminowych wyborów. Już napisał, że czas dać sobie spokój z Unią i wyemitować “obligacje jedności narodowej”. 67 proc. jego rodaków uważa, że członkostwo w UE nie jest dla nich korzystne. 

Przed dwie dekady istnienia unii walutowej Niemcy nie tylko spłacili koszty Zjednoczenia, ale też fantastycznie się wzbogacili. Ale kiedy już na pokładzie nie będzie Włochów i Hiszpanów, to się skończy.