Jan Rulewski: Kazano mi być dobrą marionetką

"Rz": „Nie chcę być grabarzem ludzi samotnych, opuszczonych i bezsilnych" – powiedział pan, porzucając pracę w Senackiej Komisji Rodziny. To gorzkie słowa jak na senatora z partii, która ma w nazwie „obywatelska".

Jan Rulewski:

W nazwie ma „obywatelska", a wedle programu powinna być centrowa, a więc troszczyć się o biznes, o uboższą część społeczeństwa i podtrzymywać dialog społeczny. Taki był warunek mojego zaangażowania w politykę po stronie PO, bo przecież do tej partii nie należę. I przez cztery lata to było realizowane, ale w tej kadencji niestety się zmieniło. Zgubiono tę centrową perspektywę, a wraz z nią setki, a może i miliony ludzi. Usiłowano to reperować za pomocą pozornych ustaw: żłobkowej, przedszkolnej, pieczy zastępczej, zwalczania przemocy. Ale to były manifesty bez pokrycia.

Dlaczego bez pokrycia?

Bo niewiele z nich wynikało dla ludzi. Skrajnym przykładem jest ustawa żłobkowa, którą sfinansowano z 20 mln złotych zabranych partiom i specjalnych efektów nie osiągnięto. Nie podobało mi się takie pozorne życie ustawodawcze. Tym bardziej że nad wszystkim unosił się orwellowski duch wielkiego brata. Wielki brat powiedział i nie ma dyskusji.

W jakiej sprawie?

W każdej. Najbardziej zabolały mnie prace nad ustawą emerytalną. Zgłaszałem rozmaite poprawki, np. żeby podwyższyć wiek emerytalny nawet do 68 lat, ale z możliwością elastycznego przechodzenia na emeryturę, w tym po 40 latach pracy. Jednak gdy już uzyskiwałem poparcie dla moich poprawek, to dyskusje były ucinane. A gdy posiedzenia komisji zaczęły być nagrywane i umieszczane w Internecie, to sytuacja jeszcze się pogorszyła. Przewodniczący komisji, senator Mieczysław Augustyn, który zawsze kreował się na brata łatę, nie mógł już ukryć, że w rzeczywistości jest strażnikiem propozycji rządowych, a nie senatorem dbającym o interes obywateli.

Debata emerytalna odbyła się pół roku temu, a pan dopiero teraz odszedł z komisji. Co się wydarzyło?

Nawarstwiło się wiele spraw. Nie pozwolono mi powołać podkomisji do spraw rynku pracy. Zabiegałem o zmianę śmiesznego przepisu, który odbiera ulgę na jedno dziecko rodzicom zarabiającym ponad ?120 tys. złotych rocznie, a przyznaje ją rodzinie z dwójką dzieci, nawet gdy ma milion złotych dochodu. Przecież byłoby lepiej, żeby w ogóle zamienić te ulgi na system zasiłków prorodzinnych. Nic to nie dało. Wreszcie chciałem zlikwidować kolejki po zasiłek rodzinny, bo patrzeć nie mogłem, jak ludzie stali na deszczu z pociechami, by dostać 72 złote. Okazało się, że w tej sprawie przewodniczący komisji też był po stronie rządu. A rząd kieruje się filozofią, że jeżeli coś udało się już przepchnąć przez Sejm, to senatorowie niech się do tego nie wtrącają, bo sprawa znowu wróci do Sejmu i nie daj Bóg wywoła ponownie dyskusję.

Nikt się nie wychylał?

Nie.

Dlaczego? Czy senatorowie PO są tak bardo zastraszeni?

Chyba po prostu zapomnieliśmy o wielkiej nauce sierpnia 1980 roku, że jednostka jest autonomiczna. W czasach PRL jednostka się nie liczyła, po sierpniu ,80 roku zyskała podmiotowość, a teraz filozofia komunizmu ponownie odżywa. Nieustannie słyszałem: po co ty chcesz mieć własne zdanie? Spójrz, co robią inni. Albo: „Jasiu, masz dużo racji, ale słupki są dobre, po co chcesz to zmieniać?".

Czy senatorowie nie spotykają się z wyborcami? Nie widzą tej biedy, którą pan dostrzega?

Widzą, widzą. W końcu sam stosowałem taką taktykę, że zamiast wygłaszać własne opinie, wysyłałem im zdjęcia, raporty, oceny ekspertów. Niestety, oczy wielkiego brata okazywały się silniejsze od tych faktów.

Zgłaszał pan swoje uwagi?

Oczywiście.

I z jaką reakcją się pan spotykał?

No cóż, to ogromny klub, prawie 270-osobowy. W tak licznym gronie nie ma dyskusji. Przepracowanie chociażby 12 tematów mogłoby trwać godzinami, dlatego wybrano wariant trzyminutowych informacji na każdy temat. Nikt nie dyskutuje, bo Sala Kolumnowa, gdzie odbywają się posiedzenia Klubu PO, jest tak okrutna, że wszystkich męczy. Na dodatek większość nie rozumie szczegółów omawianych zagadnień. A gdy przychodzi premier, wszyscy są oczarowani i słuchają tylko jego.

Publicznie skrytykował pan stosunki panujące w PO. Dostał pan za to po uszach?

Nie. Ale wiem dobrze, że politycy mogą wiele przełknąć i tolerować kogoś takiego jak ja. Mnie to spotkało kiedyś w Unii Wolności. Ale jeżeli ktoś oczekiwał, że ja zrezygnuję z pilotowania spraw społecznych, to się pomylił.

Był pan popierany przez PO w wyborach, bo miał pan być solidarnościową twarzą tej partii. Czy sądzi pan, że został wykorzystany?

Nie. PO rzeczywiście chciała pokazać, że nie wszyscy działacze związku skupiają się wokół Jarosława Kaczyńskiego, dlatego zwróciła się do mnie. Z kolei mnie zależało na zajmowaniu się sprawami społecznymi, a więc wydawało się, że interes jest obopólny. Niewiele z tego wyszło.

Czy Platforma przez ostatnie pięć lat była uczciwa wobec wyborców?

Właściwie tak. Przecież premier od początku mówił, że będzie chciał pogodzić reformy z utrzymywaniem władzy. Pierwsza kadencja może się wydawać nieco asekuracyjna, bo upłynęła pod znakiem blokowania inicjatyw rządu przez prezydenta Kaczyńskiego. Ale PO przejmowała kolejne segmenty władzy, bo po Sejmie i Senacie przejęliśmy samorządy, urząd prezydenta, spółki Skarbu Państwa i instytucje kontroli państwowych.

Które instytucje?

Nie będę tego rozwijał, ale obserwowałem takie zjawisko. Nawet jeżeli nie było decyzji personalnych, to ludzie się uginali i postępowali tak, żeby uniknąć konfliktów z partią rządzącą. To mi się nie podobało.

Część komentatorów uważa, że PO jest dotknięta syndromem arogancji władzy. Tak długo rządzi, że wydaje jej się, iż wszystko może i przekracza kolejne granice.

Można odnieść takie wrażenie. Platforma tylko szuka odpowiedniej narracji, żeby dobrze uzasadnić swoje decyzje. Dobrym przykładem jest tryb pracy nad ustawami okołobudżetowymi. W ostatniej chwili wrzuca się projekty, które zwykle odbierają ludziom pieniądze albo je zamrażają – ostatnio to drugie jest w modzie – po czym przychodzi przedstawiciel rządu i mówi, nie ma już czasu. Musicie to przegłosować i to bez poprawek. Na boku często słyszałem: „Jasiu, ty masz rację, tylko później się tym zajmiemy". Ale to później nigdy nie nadchodziło.

Złym duchem Platformy jest minister finansów?

Nie o to chodzi. Jan Rostowski jest księgowym, dla którego liczą się tylko słupki. A polityka polega na tym, że czasami trzeba zaryzykować i np. twardo negocjować z Fiatem, żeby nie przesuwał produkcji z Tychów do Włoch. A nie było komu ryzykować i straciliśmy Fiata.

Może skończyły się w PO czasy akceptacji wszystkich poglądów?