W obliczu pogorszenia naszego otoczenia strategicznego, powrotu wojny w Europie, głowy państw i szefowie rządów państw członkowskich Unii Europejskiej przyjęli w marcu 2022 r. „Strategiczny kompas” – pierwszą białą księgę dotyczącą europejskiej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. W świetle obecnej sytuacji we wschodnim sąsiedztwie UE szczególnie zasadne jest przyjęcie tak użytecznego dokumentu, który ponadto może być stosowany od razu. Jest to kolejny konkretny krok w kierunku wzmocnienia polityki bezpieczeństwa i obrony UE, potwierdzający ambicję naszych przywódców, by UE była zdolna do działania wszędzie tam, gdzie to konieczne.
Europejska spójność
Dziś, z okazji Dnia Europy, chcemy złożyć hołd ogromnemu wspólnemu wysiłkowi, który sprawił, że przyjęcie tego dokumentu stało się możliwe. „Strategiczny kompas” jest bowiem wynikiem prac prowadzonych od 2020 roku. Przyjęcie go jest nie tylko uwieńczeniem intensywnych konsultacji, ale przede wszystkim punktem wyjścia dla transformacji europejskiego bezpieczeństwa i obrony, do której państwa członkowskie zobowiązały się publicznie i na najwyższym szczeblu.
Kompas wyposaża UE w prawdziwą mapę drogową na następne dziesięć lat, określającą konkretne działania, które należy podjąć
Opiera się ona przede wszystkim na wspólnej analizie zagrożeń i słabych punktów, z którymi mierzą się Europejczycy. Ten krok, bezprecedensowy w historii Unii, przyczynia się do powstania wspólnej kultury strategicznej i wzmocnienia spójności europejskiej, której znaczenie pokazała wojna w Ukrainie.
W rezultacie „Kompas...” proponuje jasne kierunki strategiczne połączone z nowymi inicjatywami mającymi na celu wzmocnienie zdolności operacyjnych i przemysłowych nas, Europejczyków. Celem jest obrona naszych europejskich interesów i swobody działania wszędzie tam, gdzie to konieczne: na morzach i oceanach, w przestrzeni powietrznej, w egzosferze, w cyberprzestrzeni, w przestrzeni informacyjnej. Jest on dostosowany do aktualnego kontekstu powrotu polityki siłowej, osłabienia ram wielostronnych i architektury bezpieczeństwa. Podkreślono w nim, że niesprowokowana i nieuzasadniona agresja militarna Rosji na Ukrainę oraz inne wrogie działania sprawiają, że stanowi ona bezpośrednie i długoterminowe zagrożenie dla bezpieczeństwa Europy. Przypomina, że Chiny są dla Europejczyków zarówno partnerem do współpracy w pewnych obszarach, jak i konkurentem gospodarczym oraz rywalem systemowym.
Ponadto „Kompas...” wyposaża UE w prawdziwą mapę drogową na następnych dziesięć lat, określającą konkretne działania, które należy podjąć, wraz z mechanizmem monitorowania ich realizacji. Mapa drogowa wyznacza wyraźne etapy w czterech kluczowych obszarach: działanie, zabezpieczanie,inwestowanie i partnerstwo.
Kluczowe obszary
Celem pierwszego filaru zatytułowanego „Działanie” jest rozwijanie zdolności umożliwiających siłom europejskim szybkie i zdecydowane rozlokowanie się w dowolnym teatrze działań, w tym w otoczeniu nieprzyjaznym. Ta „zdolność szybkiego rozmieszczania” prowadzi Europejczyków do pracy wieloaspektowej w celu zreformowania istniejących europejskich grup bojowych, rozwinięcia zdolności niezbędnych do prowadzenia zdecydowanych działań i uelastycznienia procedur decyzyjnych. Pozwoli to na realizację rzeczywistych misji współpracy wojskowej, począwszy od doradztwa strukturalnego, a skończywszy na szkoleniu i wyposażeniu. Uzgodniliśmy również, że będziemy dalej rozwijać nasze cywilne narzędzia zarządzania kryzysowego.
Czytaj więcej
Przytłaczająca większość respondentów w krajach „27” nie ma wątpliwości: Ukraińcy powinni zostać przyjęci do Wspólnoty, warto zmienić styl życia, aby ograniczyć zależność od rosyjskich nośników energii, a pełną winę za wojnę na wschodzie ponosi Kreml.
Drugi filar („Zabezpieczanie”) dotyczy naszej zdolności do ochrony Europejczyków oraz obrony zasad, wartości i norm, do których są przywiązani. UE wzmocni swoje zdolności wywiadowcze i analityczne oraz ochronę informacji niejawnych w instytucjach. W 2022 r. Unia opracuje również zestaw narzędzi do zwalczania zagrożeń hybrydowych (w tym manipulacji informacjami), umożliwiający skoordynowaną reakcję z wykorzystaniem różnych instrumentów. Nadrzędnym celem jest wzmocnienie roli UE jako gwaranta bezpieczeństwa w strategicznych przestrzeniach wspólnych: morskiej, cybernetycznej, kosmicznej i powietrznej. Unia Europejska postawiła sobie za cel m.in. przyjęcie strategii bezpieczeństwa i obrony w przestrzeni kosmicznej w 2023 r. oraz opracowanie europejskiej polityki obrony cybernetycznej od 2022 r.
Czytaj więcej
– Niestety, nasze wojska rzeczywiście odeszły troszkę od Popasnej, dlatego że miasto było ostrzeliwane od dwóch miesięcy. Tam i bomby (lotnicze), i rakiety, moździerze i artyleria (ostrzeliwały). Zburzono wszystko – poinformował szef administracji obwodu ługańskiego Serhij Hajdaj o dotkliwej porażce ukraińskiej armii.
Trzeci filar nazwany „Inwestowanie” poświęcony jest redukcji strategicznych zależności i krytycznych luk w zdolnościach militarnych Europy oraz wzmocnieniu jej suwerenności technologicznej. W myśl zobowiązań podjętych na szczycie w Wersalu 10–11 marca br. Unia i jej państwa członkowskie zwiększą wydatki na obronność, aby móc inwestować więcej i lepiej. Z tego powodu w 2022 r. w ramach Europejskiej Agencji Obrony powstanie centrum innowacji w dziedzinie obronności. Aby wzmocnić konkurencyjność przemysłu obronnego UE, będziemy się starali w większym stopniu zachęcać do nabywania kolektywnych zdolności obronnych tworzonych na zasadzie współpracy w ramach UE.
Ostatni filar („Partnerstwo”) ma na celu wzmocnienie współpracy i koordynacji UE z jej partnerami, z podkreśleniem strategicznego znaczenia naszego partnerstwa z NATO i Stanami Zjednoczonymi, a także z innymi kluczowymi partnerami dwu- i wielostronnymi, takimi jak Organizacja Narodów Zjednoczonych, OBWE, Norwegia, Kanada, Wielka Brytania, Japonia i inne. Unia będzie nadal rozwijać stosunki z innymi partnerami, aby stworzyć jeszcze bardziej ustrukturyzowane, dostosowane do potrzeb i obopólnie korzystne formaty współpracy. Stanowią one zasadniczy instrument wspierania ambicji UE, by stać się strategicznym graczem na arenie międzynarodowej. W razie potrzeby UE wykorzysta Europejski Instrument na rzecz Pokoju do wzmocnienia zdolności swoich partnerów.
Strategiczny kompas będzie regularnie aktualizowany i rewidowany, także przez naszych ministrów i szefów państw UE. Jest to symbol Unii Europejskiej gotowej do podjęcia zdecydowanych działań w celu zabezpieczenia wolności – wolności nas wszystkich. W tym kluczowym momencie historii Unia jest bardziej niż kiedykolwiek zjednoczona w swoim przywiązaniu do wspólnych europejskich wartości, bezpieczeństwa i wolności.
