Postjagiellońskie mrzonki Kaczyńskiego

[link=http://blog.rp.pl/blog/2008/11/26/aleksander-smolar-postjagiellonskie-mrzonki-kaczynskiego/" "target=_blank]Skomentuj[/link]

[b]Czy wycofanie przez Polskę sprzeciwu wobec unijno-rosyjskich rozmów o specjalnym partnerstwie było dobrym posunięciem? Rosja nie dotrzymała przecież warunków planu pokojowego. I pozostawiliśmy samą sobie Litwę, która bardzo na nas w tej sprawie liczyła. [/b]

Rosja rzeczywiście nie dotrzymała – w sensie formalnym – warunków umowy, a prezydent Nicolas Sarkozy robił dobrą minę do złej gry. Jednak francuski przywódca powiedział też publicznie, i nie spotkało się to z amerykańskim dementi, że George W. Bush próbował go odwieść od moskiewskiej misji. Argumentował, że w sytuacji, gdy rosyjskie wojska maszerują na Tbilisi, misja ta musi się zakończyć kompromitacją. Warto się zatem zastanowić, co by się stało z Gruzją, a nie tylko z Abchazją i Osetią Płd., gdyby Sarkozy nie zaryzykował mediacji, a Rosja weszłaby do Tbilisi. Nie można natomiast ulegać złudzeniu, że zapisany w planie pokojowym powrót do stanu sprzed konfliktu oznaczałby powrót separatystycznych prowincji do Gruzji. Gruzja straciła je bowiem bezpowrotnie już w latach 90. w wyniku polityki jej ówczesnego nacjonalistycznego prezydenta Zwiada Gamsachurdii. Natomiast wcale nie było przesądzone wycofanie się Rosji z terenów etnicznie gruzińskich. Co więcej, nie było pewne przetrwanie dotychczasowych władz Gruzji i dotychczasowego demokratycznego systemu politycznego. Nie możemy też abstrahować od odpowiedzialności Micheila Saakaszwilego za ostatni konflikt. Dał się wciągnąć w pułapkę rosyjskiej prowokacji. Natomiast Rosja nie miała prawa uznać owych prowincji za niepodległe państwa i spotkało się to od razu ze sprzeciwem Zachodu. Postępowanie UE w tej sprawie wynika z politycznego realizmu, z milczącego uznania faktu, że Abchazja i Osetia nie wrócą już do Gruzji. W tej sytuacji blokowanie porozumienia nie mogło dać żadnych pozytywnych skutków politycznych.

[b]Zablokowanie tego porozumienia było jedynym politycznym ruchem przeciwko Rosji, jaki w tej sytuacji nam pozostał. [/b]

A jaki gest wykonały Stany Zjednoczone, przedstawiane najczęściej w kontraście wobec UE – słabej i niezdecydowanej?

[b]Czy to nie jest argument w rodzaju: "a u was biją Murzynów"? [/b]

Warto pamiętać o tym, że to prezydent Bush serdecznie witał się z Putinem w Pekinie, gdy trwała już wojna rosyjsko-gruzińska. A potem przez tydzień milczał w tej sprawie. I potępił "nieproporcjonalną" ofensywę Rosji, nie krytykując jej działań co do istoty. Trzeba pamiętać o licznych interesach, jakie wiążą Unię i cały Zachód z Rosją: problem Iranu i szerzej rozpowszechniania broni nuklearnej, terroryzm, uzależnienie od gazu ze Wschodu – choć tu sytuacja nieco się zmienia wraz z obecną recesją gospodarczą. Jakie zatem realne znaczenie miałoby dalsze blokowanie rozmów o partnerstwie?

[b]Czy nie mają znaczenia symboliczne gesty pokazujące wierność Unii wartościom, które głosi? I pokazujące Rosji, że łamanie przez nią zasad nie pozostaje bez konsekwencji? [/b]

To należy robić. I to jest robione. Poprzez potępianie polityki faktów dokonanych, konsekwentne nieuznawanie niepodległości Abchazji i Osetii oraz wspieranie Gruzji. Jestem natomiast przeciwnikiem sprowadzania polityki zagranicznej do gestów i symboli, co cechowało rządy PiS. Upieranie się przez Polskę przy blokowaniu porozumienia z Rosją byłoby głosem świadectwa, a nie realnej polityki. Jednocześnie oznaczałoby to samoizolację w UE. A to mogłoby np. zaszkodzić inicjatywie "Partnerstwa wschodniego", która może być ważnym narzędziem w działaniu na Wschód. Tym ważniejszym w czasie, gdy Rosja głosi otwarcie zasadę należnych jej stref wpływów w postsowieckiej przestrzeni. Trzeba więc myśleć o Gruzji, ale przede wszystkim o Ukrainie oraz innych państwach regionu. "Partnerstwo wschodnie" może być narzędziem instytucjonalizacji aktywnej polityki Unii w tym kierunku, przy naszym istotnym wpływie.

[b]Rząd, ustami ministra Sikorskiego, uzasadniał tę decyzję "potrzebą bycia w głównym nurcie polityki europejskiej". Można to odczytywać jako swoisty geopolityczny konformizm.[/b]

Mnie również się nie podoba to określenie Sikorskiego. Jednak przy przychylnej interpretacji, która w tym wypadku wydaje mi się słuszna, jest to stwierdzenie powrotu do głównego nurtu po dwóch latach samoizolacji międzynarodowej, którą uprawiali Kaczyńscy. W konsekwencji, jak pokazał to szczyt Unii 15 października, Polska była w stanie sformować w sprawie pakietu energetyczno-klimatycznego szeroką koalicję. To najlepszy instrument realizacji swoich interesów w polityce zagranicznej, gdy nie jest się mocarstwem. Nie sądzę przy tym, aby Tusk i Sikorski byli konformistami. Sposobem prowadzenia negocjacji umowy o tarczy antyrakietowej pokazali coś przeciwnego. Również o czymś przeciwnym świadczy "doktryna Sikorskiego", którą sformułował on przed paru dniami w Waszyngtonie: "Każda kolejna próba zmiany granic w Europie siłą lub przez działania wywrotowe powinna być traktowana przez Europę jako zagrożenie dla swego bezpieczeństwa i się spotkać z proporcjonalną odpowiedzią całej wspólnoty transatlantyckiej". Inna sprawa, że można się zastanawiać nad jej realizmem.