Światowa akcja szczepień przeciw Covid-19, to bezprecedensowe działanie rządów, naukowców, firm i organizacji międzynarodowych w walce z pandemią. Globalne firmy wspólnie dostarczyły ponad trzy miliardy dawek szczepionek do przeszło 180 krajów, a około dwie trzecie z nich przekazano krajom o niskich i średnich dochodach. Wg obliczeń ekspertów, dwie najbardziej zaangażowane firmy - Astra Zeneca i Pfizer/Biontech ocaliły ponad 12 milionów istnień ludzkich tylko w pierwszym roku akcji szczepiennej.
Szybko i skutecznie
Według niedawno opublikowanych badań Airfinity, AstraZeneca ochroniła 6.3 miliona osób, a Pfizer/Biontech – 5.9 miliona. Pozostałe firmy - Sinovac – 2 miliony, a Moderna – 1.7 miliona. Skąd pochodzą te dane? W czerwcu swój raport dotyczący nadmiarowych zgonów opublikował Imperial College z Londynu, w którym wyliczono, że dzięki szczepieniom uratowano w sumie 20 milionów osób, tylko w pierwszym roku - w okresie od grudnia 2020 do grudnia 2021 roku. Do tych danych Airfinity dodało szerszą analizę, opierając się na informacjach dotyczących dystrybucji szczepionek. Dzięki temu możliwe stało się ustalenie, które szczepionki w poszczególnych krajach i w jakim zakresie zapobiegły nadmiarowym zgonom. Wyniki analizy jednoznacznie wskazują, że w tym okresie, preparatem, który ocalił życie największej liczby osób, była szczepionka opracowana przez Uniwersytet Oksfordzki i AstraZeneca.
Czytaj więcej
Co powoduje, że mimo przyjęcia szczepionki, można zarazić się koronawirusem? Jest kilka przyczyn.
- Zarówno Astra Zeneca, jak i Pfizer/Biontech z sukcesem rozpoczęły produkcję szczepionek na szeroką skalę i szybko wprowadziły je do dystrybucji, co umożliwiło tym firmom dostarczenie dawek jako pierwsze, przed innymi firmami – mówi dyrektor ds. analiz Airfinity, dr. Matt Linely.
Należy podkreślić, że szczepionka przeciw COVID-19 opracowana przez AstraZeneca oraz dostępne szczepionki mRNA przeciw COVID-19 zapewniają jednakową ochronę przed hospitalizacją i zgonem z powodu wirusa Sars-Cov-2. Eksperci ocenili dane na podstawie 79 badań rzeczywistych. Wynika z nich, że opracowana przez AstraZeneca szczepionka przeciw COVID-19 (ChAdOx1-S rekombinowana), a także inne dostępne szczepionki mRNA przeciw COVID-19, przy założeniu przyjęcia dwóch dawek preparatu, zapewniają porównywalną ochronę przed hospitalizacją i zgonem z powodu COVID-19.
Niezależnie od wieku pacjenta
Dalsze analizy pokazały, dzięki Informacjom gromadzonym w bazie danych VIEW-hub poświęconym zagadnieniu stosowania i wpływu szczepionek (opracowanej przez Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health i International Vaccine Access Center), że stosowane preparaty mają charakter uniwersalny. W „Expert Review of Vaccines” opublikowano wyniki badań ekspertów ds. chorób zakaźnych z krajów azjatyckich, które . potwierdzają, że stosowane w walce z COVID-19 szczepionki ChAdOx1-S [rekombinowana] oraz BNT162b2 i mRNA-1273 mRNA w zbliżonym stopniu chronią przed hospitalizacją (91-93 proc.) i zgonem (91-93 proc.) niezależnie od wieku pacjenta. Dotyczy to wariantu Delta SARS-Cov-2 oraz wcześniejszych odmian wirusa.
Dodatkowo z brytyjskiej agencji UK Health Security Agency oraz z Brazylii płyną informacje na temat zastosowania trzeciej dawki przypominającej, które wskazują na podobne rezultaty w odniesieniu do poważnych skutków COVID-19, wynikających z wariantu Omikron. Należy zaznaczyć, że platforma VIEW-hub jest aktualizowana co tydzień, aby na bieżąco przedstawiać rzeczywiste wyniki badań skuteczności szczepionek powadzonych na całym świecie. W obecnym kształcie platforma nie prezentuje jednak danych dotyczących bezpieczeństwa badanych preparatów, a co za tym idzie porównanie wskaźników bezpieczeństwa nie jest możliwe.
Wektor wirusowy szympansa
Jak działa szczepionka dzięki której tak wiele osób uratowano przed śmiercią? Szczepionka AstraZeneca przeciw COVID-19 została wynaleziona przez naukowców z Uniwersytetu w Oxfordzie. Wykorzystuje niezdolny do replikacji wektor wirusowy szympansa, oparty na osłabionej wersji wirusa przeziębienia (adenowirus), który powoduje infekcje u szympansów i zawiera materiał genetyczny białka wypustek wirusa SARS-CoV-2. Po szczepieniu wytwarzane jest powierzchniowe białko wypustek wirusa, które przygotowuje układ odpornościowy do zaatakowania wirusa SARS-CoV-2, jeśli później zainfekuje on organizm.
Jest to szczepionka oparta na „wektorach wirusowych”, co oznacza, że wersja wirusa, która nie może wywoływać choroby, jest stosowana jako część szczepionki, dzięki czemu organizm wie, jak z nim walczyć, jeśli w przyszłości dojdzie do ekspozycji na działanie wirusa. Przez ostatnie 40 lat tę technologię szczepionek stosowano w walce z innymi chorobami zakaźnymi, takimi jak grypa, Zika, Ebola i HIV.
Jak wskazują wyniki badań klinicznych oraz rzeczywiste dowody zebrane od dziesiątek milionów ludzi na całym świecie, preparat ma akceptowalny profil bezpieczeństwa. Do najczęściej zgłaszanych niepożądanych skutków działania preparatu w grupie milionów osób zaszczepionych zalicza się: ból głowy, nudności, ból mięśni, ból stawów, tkliwość w miejscu wstrzyknięcia, ból, uczucie ciepła, świąd, siniaki, zmęczenie, złe samopoczucie, gorączkę, dreszcze. Większość niepożądanych skutków działania preparatu miała przebieg łagodny lub umiarkowany i zwykle ustępowała w ciągu kilku dni po szczepieniu.
Poszerzać dostęp do szczepień
Eksperci z kilku towarzystw naukowych i organizacji zdrowotnych (m.in. Schmidt Science Fellowship we współpracy z the Rhodes Trust; Światową Organizacją Zdrowia i UK Medical Research Council) wskazują na bardzo ważny aspekt prowadzenia akcji szczepień, kluczowy dla rzeczywistego ograniczania rozmiarów i tempa rozprzestrzeniania się wirusa. „Szczepienia zmieniły przebieg pandemii, ratując życie dziesiątek milionów ludzi w całym świecie – zauważają uczeni. – Ale nierówny dostęp do szczepień w biedniejszych krajach ograniczał możliwy pozytywny wpływ tego środka. Dlatego niezbędne jest wprowadzenie równego dostępu do szczepień w wymiarze globalnym, który doprowadzi do równomiernego zabezpieczenia przed pandemią.”
Według stanu z końca maja 2022 roku, prawie bilion osób z biedniejszych krajów pozostaje niezaszczepionych. Zaledwie 57 proc. państw zaszczepiło co najmniej 70 proc. populacji, a większość z nich to państwa bogate. Światowa Organizacja Zdrowia, przed spodziewana kolejna falą pandemii wezwała społeczność międzynarodową do zwiększenia wysiłków w celu osiągnięcia poziomu 70 proc. zaszczepionych, w tym 100 proc osób powyżej 60 roku życia, pracowników opieki zdrowotnej i osób z obniżoną odpornością.
