Kto kazał zakuć Frasyniuka w kajdanki - RPO z urzędu wyjaśnia sprawę zatrzymania

RPO Adam Bodnar poprosił Komendanta Stołecznego Policji o wyjaśnienie co spowodowało  rozpoczęcie czynności zatrzymania we wczesnych godzinach porannych i jakie były przesłanki zastosowania wobec zatrzymanego środka przymusu bezpośredniego w postaci kajdanek założonych na ręce z tyłu. Rzecznik chce też wiedzieć, czy zatrzymanemu zapewniono możliwość kontaktu z adwokatem po zatrzymaniu i jaki był cel filmowania przez funkcjonariusza policji czynności zatrzymania.

Pytania RPO skierował także do Prokuratora Okręgowego.  Rzecznik zwrócił się do niego o wskazanie faktycznych i prawnych podstaw zatrzymania Władysława Frasyniuka (jeżeli w sprawie tej zostało wydane przez prokuratora zarządzenie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu, RPO prosi o kopie). Pyta też, czy prokurator wydał  polecenie użycia kajdanek i czy zatrzymanemu zagwarantowano możliwość kontaktu z adwokatem oraz czy adwokat był obecny podczas czynności procesowych prowadzonych z jego udziałem.  Rzecznik poprosił również o informację, czy zatrzymany lub jego obrońca złożyli zażalenie na zatrzymanie i ewentualnie jaki bieg został nadany temu środkowi odwoławczemu.

Komentując wczoraj zatrzymanie opozycjonisty przez policję, żona Władysława Frasyniuka, Magda Dobrzańska-Frasyniuk, powiedziała na antenie TOK FM, że nie zachowywał się on agresywnie. Policjanci tłumaczyli, że użycie kajdanek jest wymogiem proceduralnym.

  Zatrzymanie Władysława Frasyniuka:

Zatrzymanie lub aresztowanie w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku w orzecznictwie ETPCz

Komentarz Marcina Mrowickiego, Biuro RPO

Artykuł 5 ust. 1 lit. b Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności stanowi „Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie może być pozbawiony wolności, z wyjątkiem następujących przypadków i w trybie ustalonym przez prawo: zgodne z prawem zatrzymanie lub aresztowanie w przypadku niepodporządkowania się wydanemu zgodnie z prawem orzeczeniu sądu lub w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku".

Drugi człon Artykułu 5 ust. 1 lit. b dopuszcza aresztowanie wyłącznie w celu „zapewnienia wykonania" obowiązku określonego w ustawie.

Musi zatem istnieć spoczywający na danej osobie niewykonany obowiązek, zaś celem zatrzymania i aresztowania musi być zapewnienie wykonania tegoż obowiązku, i nie mogą mieć one charakteru kary.

Czas pozbawienia wolności musi być dyktowany rzeczywistą potrzebą wynikającą z charakteru prawnego wymagającego spełnienia obowiązku (Nowicka przeciwko Polsce, § 63).

Niezwłocznie po wykonaniu odnośnego obowiązku podstawa aresztowania, o której mowa w Artykule 5 ust. 1 lit. B, przestaje istnieć (Vasileva przeciwko Danii, § 36).

Obowiązek taki musi być szczegółowy i konkretny (Ciulla przeciwko Włochom, § 36). Szeroka wykładnia wiązałaby się z konsekwencjami niezgodnymi z pojęciem rządów prawa (Engel i Inni przeciwko Holandii, § 69; Iliya Stefanov przeciwko Bułgarii, § 72).

W kontekście Konwencji zatrzymanie jest akceptowalne wyłącznie w przypadku, gdy „obowiązek określony w ustawie" nie może zostać wykonany przy użyciu środków łagodniejszych (Khodorkovskiy przeciwko Rosji, § 136).

Ingerencja w wolność musi być proporcjonalna, co oznacza, że dobro prawne jakim jest wolność człowieka nie może być naruszane dla wymuszenia spełnienia obowiązku o relatywnie mniejszym znaczeniu. Dlatego niezbędne jest zapewnienie równowagi pomiędzy wagą zapewnienia bezzwłocznego wykonania danego obowiązku w demokratycznym społeczeństwie oraz wagą prawa do wolności (Saadi przeciwko Zjednoczonemu Królestwu [WI], § 70).

W związku z taką oceną Trybunał uznaje za istotne następujące względy:

- charakter obowiązku wynikającego z odnośnego ustawodawstwa, w tym jego przedmiot i cel;

- osoba zatrzymana oraz szczególne okoliczności skutkujące pozbawieniem wolności;