Komentarz do umowy modelowej nie jest źródłem prawa, są nim jedynie ratyfikowane przez Polskę umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zmiany komentarza mają natomiast wpływ na wykładnię postanowień tych umów, gdyż są one oparte na Konwencji Modelowej OECD. Zdaniem Komitetu ds. Podatkowych OECD zmieniony komentarz powinien być zasadniczo stosowany także do umów zawartych wcześniej, gdyż jest on wyrazem konsensusu państw OECD, jak prawidłowo interpretować i stosować postanowienia umów. Stanowisko to nie jest jednak powszechnie akceptowane w doktrynie. W Polsce – w przeciwieństwie do innych państw – nie ma wewnętrznych wytycznych dotyczących rozumienia kwestii przypisania zysków do zagranicznego zakładu, a ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie jest precyzyjna w tym zakresie. Jest w niej przepis, który mówi, iż regulacje dotyczące podmiotów powiązanych stosuje się także do opodatkowania części dochodów podatnika posiadającego zakład na terytorium Polski. Nie wiadomo natomiast, jak ustalić np. zysk zakładu czy jak potraktować czynności między zakładem a przedsiębiorstwem macierzystym. Dlatego tak istotne znaczenie ma komentarz do umowy modelowej. Nowe podejście do przypisania zysku do zakładu jest, moim zdaniem, bardziej klarowne i konsekwentne.
[b]A jakie są nowe tendencje w opodatkowaniu transgranicznego transferu odsetek między spółkami?[/b]
Powody, dla których tyle uwagi poświęca się ostatnio opodatkowaniu transgranicznego przepływu odsetek, wynikają z odmiennego traktowania pod względem podatkowym finansowania spółki poprzez powiększenie kapitału zakładowego i poprzez zadłużenie u wspólników lub podmiotów niepowiązanych. W zależności bowiem od wyboru jednego z tych sposobów finansowania spółka wypłaca albo dywidendę, albo odsetki. Odsetki – w przeciwieństwie do dywidend – są z reguły kosztami uzyskania przychodów oraz na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania są objęte niższym niż dywidendy podatkiem w państwie źródła. Finansowanie poprzez zadłużenie jest dotkliwsze dla państwa źródła, gdzie ma siedzibę spółka wypłacająca, gdyż odsetki zmniejszają jej dochód do opodatkowania, a podatek u źródła, wynoszący od 5 do 10 proc. kwoty odsetek, jest dużo niższy od podatku krajowego. Nieliczne wysoko uprzemysłowione państwa w ogóle nie nakładają podatku u źródła. W ten sposób baza opodatkowania przesuwa się do państwa rezydencji, gdzie ma siedzibę pożyczkodawca uzyskujący odsetki, przy czym jego korzyść jest tym większa, im niższą stawkę opodatkowania stosuje to państwo. Inaczej jest w wypadku finansowania poprzez kapitał – tu bardziej zyskuje państwo źródła, gdyż wypłacone dywidendy nie pomniejszają dochodu podatkowego, a w państwie rezydencji często są one zwolnione od opodatkowania. Konsekwencją jest – z jednej strony – rosnące znaczenie międzynarodowego planowania podatkowego, w tym określanego mianem agresywnego, którego celem jest tworzenie nowych struktur dających największe oszczędności podatkowe, z drugiej zaś – reakcja ustawodawcy mająca na celu przeciwdziałanie erozji podstawy opodatkowania. Tradycyjne regulacje podatkowe określane mianem cienkiej lub niedostatecznej kapitalizacji okazały się w tej sytuacji niewystarczające.
[b]Jak państwa się ratują?[/b]
Różne kraje wprowadziły nowe zasady zaliczania odsetek do kosztów w miejsce przepisów o cienkiej kapitalizacji, bardziej restrykcyjne przepisy dotyczące cienkiej kapitalizacji oraz przepisy przeciwko unikaniu opodatkowania. Np. w Niemczech i Danii wprowadzono limity kwot odsetek zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów, które zastąpiły dotychczasowe regulacje dotyczące cienkiej kapitalizacji. W Niemczech nadwyżka odsetek wypłacanych nad uzyskiwanymi przez podatnika przewyższająca 1 mln euro stanowi koszt uzyskania przychodów, ale tylko do wysokości 30 proc. wskaźnika EBITDA (zysk spółki przed potrąceniem odsetek, podatków i amortyzacji), chyba że pożyczkobiorca spełni dodatkowe ustawowe warunki. W W. Brytanii od 2004 r. zamiast przepisów o cienkiej kapitalizacji stosuje się ogólne przepisy dotyczące ustalania dochodów podmiotów powiązanych. Inne państwa ograniczają zaliczanie odsetek do kosztów, jeśli należne są one rezydentom państw o niskim poziomie opodatkowania lub uznawanych za stosujące szkodliwą konkurencję podatkową. Wiele państw wprowadziło regulacje dotyczące specjalnego traktowania spółek zależnych utworzonych w państwach o niskim poziomie opodatkowania, tzw. Controlled Forein Corporations (CFC). Generalnie polegają na tym, że zysk takich spółek jest opodatkowany w państwie siedziby spółki dominującej niezależnie od tego, czy doszło do jego dystrybucji.
[b]A jak te ograniczenia mają się do prawa UE?[/b]
