Podstawę żądania zapłaty odsetek ustawowych stanowi art. 85 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).
ZUS musi je zapłacić, gdy w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych nie ustalił prawa do świadczenia lub go nie wypłacił. Nie ma tego obowiązku tylko wtedy, gdy nie ponosi odpowiedzialności za spóźnienie.
W przypadku świadczeń wynikających z ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej ustawa emerytalna) ważny jest art. 118 ust. 1.
Przepis ten stanowi, że organ rentowy wydaje decyzję o prawie do świadczenia lub ustaleniu jego wysokości pierwszy raz w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji.
Natomiast według art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości w orzeczeniu organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.
