Gdy rekruter zapyta o golfowe piłki w autobusie

Z wyjątkowo ciekawych pytań rekrutacyjnych słyną szczególnie giganci technologiczni z Doliny Krzemowej. Firma Google zadaje kandydatom pytania typu: "Ile piłeczek golfowych zmieści się w szkolnym autobusie?" czy prosi o rozwiązanie problemu logicznego: „Masz osiem piłek o tym samym rozmiarze. Siedem z nich jest tej samej wagi, a jedna z nich jest nieco lżejsza. Jak możesz znaleźć tę piłkę, która jest nieco lżejsza od reszty, używając tylko dwóch pomiarów?".

Zwariowane pytania mają na celu sprawdzenie kreatywności kandydata i umiejętności radzenia sobie z niestandardowymi problemami. Tego typu pytania padają najczęściej na rozmowach z absolwentami szkół wyższych, bądź osobami, które nie mogą pochwalić się dużym doświadczeniem zawodowym. Pozycja zawodowa takich osób jest zwykle dość słaba – dysponują one jedynie potencjałem, który może zostać dostrzeżony między innymi dzięki ciekawym pytaniom rekrutacyjnym. Niestandardowe pytania przychodzą z pomocą szczególnie wtedy, gdy kandydat nad wyraz dobrze opanował sztukę autoprezentacji na rozmowach kwalifikacyjnych, lecz w zderzeniu z realnymi obowiązkami się nie sprawdza. Rekruterzy nazywają takie osoby „silikonowymi kandydatami".

Rozgryźć silikonowego kandydata

W obliczu spowolnienia gospodarczego działy HR nie mogą pozwolić sobie na zatrudnianie nieefektywnych kandydatów. Spowodowało to wzrost zainteresowania niekonwencjonalnymi metodami rekrutacji.

- Zadawanie standardowych pytań w obecnej sytuacji, gdzie wszystkie typowe scenariusze rozmów rekrutacyjnych oraz pytania wraz z prawidłowymi odpowiedziami można bez żadnego wysiłku znaleźć w Internecie, jest pozbawione większego sensu. Dzisiejsi kandydaci są z reguły doskonale przygotowani pod tym względem - potrafią bez wahania wymienić swoje silne i słabe strony (dbając o to, żeby nawet słabe wyglądały na zalety), nakreślić swoją przyszłą ścieżkę kariery, oczarować dynamiczna osobowością, zachwycić elastycznością i erudycją. Nie oszukujmy się: 99 proc. kandydatów koloryzuje zarówno we własnym CV, jak i w trakcie rozmowy rekrutacyjnej – tłumaczy Krzysztof Piłka, Senior Conultant w firmie TeamQuest.

Rozwiązaniem są niestandardowe pytania, mające na celu wybicie kandydata z zaplanowanego przebiegu rozmowy. - Część naszych klientów życzy sobie, żebyśmy przeprowadzali test na umiejętności analityczne w stylu zagadek logicznych, np. "Masz przed sobą dwa lonty o różnych długościach, ale wiesz, że każdy spali się dokładnie w godzinę. Wiesz również, że lonty palą się nierównomiernie, tj. części lontu o takiej samej długości mogą spalić się w różnym czasie. Jak za ich pomocą odmierzyć dokładnie 15 minut?" – mówi Krzysztof Piłka.

Asystentka i księgowa nie do jednego worka

Niestandardowe pytania nie mogą jednak stanowić dominującej części rozmowy kwalifikacyjnej, gdyż może doprowadzić to do tego, że kandydat poczuje się niekomfortowo. Należy również pamiętać o konieczności dopasowania pytania rekrutacyjnego do stanowiska, które planujemy obsadzić. - Innego typu niestandardowe pytania zadamy księgowej, inne asystentce, a jeszcze inne specjaliście ds. marketingu – przekonuje Piotr Dziedzic, dyrektor w Page Personnel.

- Przykładem ciekawego pytania, które padło od naszego klienta podczas rozmowy rekrutacyjnej z kandydatką na stanowisko asystentki prezesa było: „Za 15 minut kończy się odprawa pasażerów na lot do Madrytu, którym lecieć ma pani szef. Pani szef spóźni się na niego kilkanaście minut. Co pani zrobi, aby umożliwić ten wylot?". W rekrutacjach na stanowiska asystenckie przeważają pytania na kreatywność, ale rozumianą bardziej jako zaradność, umiejętność radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, szybkość reakcji. Kandydata do działu marketingu albo sprzedaży można zapytać: „Co zmieniłby pan w swojej firmie, gdyby był pan na miejscu swojego szefa?". Nie oczekujemy szczegółowej odpowiedzi. Ważne jest, czy kandydat myśli strategicznie, czy posiada wizję i potrafi nią w parę sekund zainteresować rozmówcę – mówi Piotr Dziedzic.

Inżynierom aplikującym do firmy General Electrics natomiast zadaje się pytania w stylu: „Dlaczego włazy kanalizacyjne na ulicy są okrągłe?", a specjalistom ds. obsługi klienta w jednej z sieci polskich kin - „Co by pan zrobił, gdyby podczas seansu filmowego ekran przewrócił się na widownię?". Z całą pewnością nie powinno się wymagać od księgowej umiejętności kreatywnych, np. popisywania się znajomością wielu zastosowań widelca – tego typu pytania można zostawić specjalistom ds. marketingu.

Jak radzić sobie z niestandardowymi pytaniami?

- Reakcje kandydatów na nietypowe pytania są bardzo różne. Odpowiedź przemyślana, z której wynika, że kandydat był w podobnej sytuacji i poradził sobie z nią, lub też, że ma pomysł na to, jak rozwiązać problem, sygnalizuje nam, że rozmówca jest konkretny, zaradny, pewny siebie. Natomiast jeśli kandydat odpowiada wymijająco, wydaje się być zmieszany lub mówi, że po prostu nie wie, co zrobić w takiej sytuacji, należy przypuszczać, że podobnie będzie reagował w trudnych sytuacjach w pracy – mówi Piotr Dziedzic.

Jakie strategie najlepiej przyjąć odpowiadając na poszczególne typy pytań? - Na pytania sprawdzające umiejętność analitycznego myślenia typu: „Ile jest stacji benzynowych w Warszawie?" kandydat powinien podać konkretną cyfrę i uzasadnić swoją odpowiedź. Niezmiernie istotne w tym zadaniu jest to, czy kandydat zastosował logiczną metodę dotarcia do swojej hipotezy, np. "W mojej dzielnicy jest X stacji, jest to dzielnica o wielkości Y (estymacja "na oko"), zatem biorąc pod uwagę fakt, że dzielnic jest około 20 (18), mnożymy X przez te liczbę i uzyskujemy oszacowany wynik. Ważny jest w tym przypadku sam schemat myślenia, nie konkretny rezultat – tłumaczy Natasza Balwierczak, psycholog, specjalista ds. zarządzania zasobami ludzkimi w HAYS Poland.

Jeśli zaś aplikujemy na stanowiska, gdzie atutem jest kreatywność, należy wykazać się nieszablonowymi pomysłami, ale jednocześnie pamiętać, by nasze rozwiązania problemów nie były oderwane od rzeczywistości.

Głupie pytanie...

Kandydaci narzekają jednak, że rekrutujący prześcigają się w wymyślaniu coraz bardziej wyszukanych pytań na rozmowy kwalifikacyjne. Niestety nie zawsze należą one do bystrych, a głównym problemem jest, że są mało związane z obowiązkami przyszłego pracownika. Przykładem pytania, które oburza kandydatów swoją nieadekwatnością, jest: "Jaką pierwszą rzecz zrobiłby pan po wygraniu średniej wielkości kwoty na loterii?". Rekrutujący powinien dobrze przemyśleć, na jakich cechach kandydata mu zależy i dostosować do nich pytania na rozmowie.

- Ważne, aby niestandardowe metody selekcji były stosowane tylko przez profesjonalistów, wykwalifikowanych psychologów i by nie zadawać kandydatom pytań w sposób nieuporządkowany lub mało uzasadniony – przekonuje Natasza Balwierczak.

Rady dla kandydatów

1. Sprawdź, czego szuka pracodawca

Przed rozmową kwalifikacyjną warto sprawdzić, jakie cechy są pożądane na danym stanowisku, np. księgowa – dokładność, marketingowiec – kreatywność, inżynier – innowacyjność, asystentka – zaradność.

2. Przećwicz rozmowę z przyjacielem

Przed rozmową warto poćwiczyć rozwiązywanie niestandardowych problemów – można poprosić znajomą osobę o zadawanie nam przeróżnych, w tym abstrakcyjnych, pytań.

3. Nie wpadaj w panikę

Jeśli pada nietypowe acz bardzo szczegółowe pytanie, np. o liczbę stacji benzynowych w mieście, nie wpadaj w panikę. Nie trzeba znać dokładnej odpowiedzi, a jedynie zaprezentować swój tok myślenia.

4. Bądź profesjonalny, nawet w luźnej rozmowie

Gdy pada stosunkowo luźne pytanie, można odejść od poważnego tonu, pamiętając jednak o profesjonalnym zachowaniu i rzeczowych odpowiedziach.