Erdogan prowadzi własną grę w sprawie śmierci Khashoggiego

Sankcji nie będzie

Trudno jeszcze ocenić, jakie konsekwencje polityczne i gospodarcze będzie miała sprawa uśmiercenia Jamala Khashoggiego. Departament Stanu USA zapowiedział cofnięcie wiz dla 21 saudyjskich oficjeli. – Nie jest to nasze ostatnie słowo – zapowiedział Mike Pompeo. Obserwatorzy nie mają jednak wątpliwości, że cała sprawa nie wywoła żadnego trzęsienia ziemi w relacjach z Rijadem. Niemcy zapowiedziały już, że wstrzymają eksport broni do Arabii Saudyjskiej, lecz to Amerykanie są głównym dostawcą sprzętu wojskowego dla królestwa. Prezydent Trump zapowiadał już wcześniej, że nie ma mowy o zrywaniu kontraktów zbrojeniowych sięgających w najbliższych latach 110 mld dol.

Podobnie rzecz ma się z wymianą handlową. W czasie trwającego forum biznesowego w Rijadzie „Davos na pustyni" podpisano setki kontraktów o wartości ponad 50 mld dol. – Nie należy się spodziewać zdecydowanych sankcji. Wcześniej czy później wszystko wróci w stare koleiny. Arabia Saudyjska jest zbyt ważnym partnerem politycznym i gospodarczym – zapewnia „Rzeczpospolitą" znawca Bliskiego Wschodu sir Richard Dalton, były ambasador Wielkiej Brytanii w Iranie.

W jego ocenie wszystko wskazuje na to, że morderstwo Khashoggiego nie wywoła żadnych wstrząsów politycznych w samej Arabii Saudyjskiej. Tym samym książę Mohammad bin Salman będzie dalej rządzić krajem z upoważnienia króla Salmana. Za mało prawdopodobny uznaje Dalton scenariusz, zgodnie z którym następca tronu miałby zostać zmuszony do złagodzenia swej brutalnej polityki w regionie, a więc stonowania konfliktu z Katarem czy rezygnacji z ingerencji w sprawy Libanu lub nawet zmniejszenia zaangażowania militarnego w Jemenie. Nie wyklucza jednak przesunięcia pewnych akcentów, pod warunkiem że w saudyjskiej rodzinie królewskiej przeważy opinia o konieczności powstrzymania następcy tronu. Tego jednak nie widać.

Turcja się stara

Trudno się oprzeć wrażeniu, że na wyjaśnieniu wszystkich okoliczności morderstwa w saudyjskim konsulacie najbardziej zależy prezydentowi Turcji. Nie ulega wątpliwości, że wykorzystując sprawę Khashoggiego, Erdogan stara się odzyskać utracone pozycje w regionie Bliskiego Wschodu, a także w relacjach z USA i Europą. Fiasko poniosła jego polityka przekształcenia Turcji w mocarstwo regionalne, skonfliktował się z Waszyngtonem na tle amerykańskiej polityki wobec Izraela oraz Kurdów w Syrii, nie mówiąc już o stałym żądaniu ekstradycji z USA islamskiego działacza Fethullaha Gülena, oskarżanego o współudział w nieudanym zamachu stanu w 2016 roku. Erdogan stał się w ostatnich latach partnerem mało wiarygodnym. Także dla Europy z powodu masowych naruszeń praw człowieka. Koncentrując się na wyjaśnieniu morderstwa saudyjskiego dziennikarza, starannie unika odniesień do jego publicystyki, w której ten zajmował się niedostatkami demokracji w państwach regionu Bliskiego Wschodu, w tym wolności mediów. Na początku tego roku za kratkami tureckich więzień znajdowało się 245 dziennikarzy, w tym kilkunastu z zagranicznym obywatelstwem. – Erdogan chce się obecnie uplasować na dalszym planie, za saudyjskim następcą tronu, lecz nikt nie zapomni o masowych naruszeniach prawa człowieka w Turcji – przekonuje Richard Dalton. ©?